Bostanistas.gr : Ιστορίες για να τρεφόμαστε διαφορετικά

Ας είμαστε ευγενείς. Από το διαβόητο απόφθεγμα του τότε αντιπροέδρου Πάγκαλου ξεχνάμε την αμφιλεγόμενη έμφαση στη «συλλογική ευθύνη» - φταίμε βέβαια κι εμείς οι ψηφοθήρες πολιτικοί, αλλ’ εξίσου φταίχτες είστε κι εσείς, οι ζήτουλες ψηφοφόροι - και συγκρατούμε μόνο την ευφρόσυνη εκδοχή του: το τραπέζι είναι πάντα κοινό κι όλοι οι καλοί χωράνε.

Σκεφτήκατε άραγε ποτέ ότι, από ένα σημείο τουλάχιστον και μετά της πολιτιστικής μας διαδρομής, τα πιο ηδονικά πράγματα στον κόσμο - τα χάδια και τα φιλιά του έρωτα, ας πούμε, η προσωπική δημιουργία σε πλήρη εγρήγορση αλλά και ο ύπνος με τα συναρπαστικά όνειρά του - τα ζούμε κρυφά, εν κλειστώ και παραβύστω. Και η μόνη έτσι μεγάλη απόλαυση που μένει να την χαιρόμαστε ανοιχτά, σε δημόσια θέα, στο σπίτι ή στους κατάλληλους εξωτερικούς χώρους, είναι το φαγητό. Δεν έχω τίποτα εναντίον των repas solitaires - θα με αποκήρυττε άλλωστε πάραυτα ο Δημήτρης Μπούτος, ορθότατα επικαλούμενος τη θερμή απήχηση του σημειώματός του για τη «μπριζόλα του εργένη» - ούτε φυσικά απορρίπτω την ιδέα του τραπεζιού που στρώνεται με περισσή φροντίδα «για δύο». Αλλά να, άλλα τα μάτια του λαγού κι άλλα της κουκουβάγιας. Το αληθινά ψυχαμοιβό τραπέζι, όπου, κατά τη δήλωση της Κάρεν Μπλίξεν (Το δείπνο της Μπαμπέτ) «το έλεος και η αλήθεια σμίγουν, η αρετή και η ευδαιμονία φιλούν η μια την άλλη», είναι εκείνο στο οποίο συμμετέχουν περισσότεροι από έναν ή δύο κι ακούγονται επιφωνήματα τέρψης και θαυμασμού από πολλά φιλικά στόματα μαζί.

Καθώς μοιράζονται οι συνδαιτυμόνες το φαγητό που έχουν ετοιμάσει οι οικοδεσπότες με τη μεγάλη κοινή κουτάλα, ακουμπησμένη στην πιατέλα ή βυθισμένη στη σουπιέρα. Πάντα είχε τη θέση της και την τιμητική της η κουτάλα. Ακόμα και τότε - δεν πάει δα και πολύς καιρός από τότε, μόλις πέντ’ έξι αιώνες - που οι άνθρωποι, πατρίκιοι και πληβείοι, τρώγαν ακόμα τα κοψίδια με τα χέρια ή ρουφούσαν τη σούπα από τις γαβάθες τους. Τ’ ατομικά  σερβίτσια, τα τόσο απαραίτητα σήμερα μαχαιροπίρουνα, και τα μικρά κουτάλια εμπρός στου καθενός το πιάτο δεν είχαν κάνει ακόμα την εμφάνισή τους - στη Δύση πρωτοεμφανίζονται στο τέλος του 16ου αιώνα. Κι έτσι οι ομοτράπεζοι σερβίρονταν διαδοχικά με τη μία και μοναδική και ω, πόσο πολύτιμη κουτάλα (προσοχή, όμως, απαγορευόταν ρητά να την φέρουν στα χείλη τους, πόσω μάλλον να φτύσουν μέσα. Γεμίζαν και ξαναγεμίζαν μ’ αυτήν τα πιάτα τους, κι από κεί έχει ο θεός, και τα κατάλληλα βέβαια εξασκημένα δάχτυλά τους. Στη μόνη άλλη εξωτερική βοήθεια που μπορούσαν να προστρέξουν ήταν στους σουγιάδες τους ή / και στα κοφτερά σπαθιά τους με τα οποία κατ’ αρχήν επιτρεπόταν να καθίσουν στο τραπέζι. (Ανοίγω μιαν ακόμα παρένθεση για να σημειώσω εδώ πως οι ποικίλες απαγορεύσεις και συστάσεις για τη χρήση του ατομικού μαχαιριού, όταν, καθυστερημένα, διαδόθηκε κι αυτό - δεν φέρνουμε ποτέ φαγητό με το μαχαίρι στο στόμα, προσέχουμε να μη σημαδεύουμε με την κοφτερή του μύτη τον διπλανό μας ή τον απέναντί μας - ασφαλώς ανατρέχουν στην εποχή που οι καλεσμένοι είχαν το ελεύθερο να κάθονται στο τραπέζι χωρίς ν’ αποχωρίζονται τα φονικά τους όπλα.).

Ύστερα από όλα αυτά, καταλαβαίνετε, πιστεύω τώρα, πόσο γοητευτική βρήκα την τελευταία καλλιτεχνική επίδοση του κοντά ενενηντάχρονου πια γλύπτη και ζωγράφου David Kennedy, Βρετανικής καταγωγής, αλλά με ελληνική υπηκοότητα πλέον και πολιτογραφημένου Αιγινίτη, μετά την οριστική εγκατάστασή του στο νησί μας, το 1971. Πολυταξιδεμένος και πολυμήχανος ο ακαταπόνητος, γελαστός πάντα κι ευδιάθετος γέροντας. Οι πιο «εξωτικοί» σταθμοί της ζωής του η Νέα Ζηλανδία και η Ανταρκτική, όπου διαδοχικά εργάστηκε ως δημοσιογράφος και ως χειριστής βαρέων οχημάτων. Αφοσιώθηκε  στην καλλιτεχνική δημιουργία τα τελευταία σαράντα χρόνια, σχεδόν απ’ όταν βρέθηκε ανάμεσά μας, σκαλίζοντας το ξύλο και το αγαπημένο του κερί, που το έχυνε ο ίδιος μετά στο σίδερο και σ’ άλλα μέταλλα, ζωντανεύοντας μυθικές φιγούρες, άγρια και ήμερα ζώα, ως και μαριονέτες που φίλοι του ηθοποιοί αξιοποιούσαν στις θεατρικές παραστάσεις τους. Τα χέρια του κάποια στιγμή έπαψαν να τον βοηθούν και τότε είναι που αποφάσισε να τιμήσει και να δοξάσει τις κουτάλες του τραπεζιού, με πρώτο έναυσμα την παραγγελία της συντρόφου του Μάγιας, παθιασμένης μαγείρισσας, που τις ήθελε κατ’ αρχάς για το δικό της εργαστήριο, την κουζίνα του φιλόξενου σπιτιού τους στο Σφεντούρι.

Φέτος το καλοκαίρι στην Αίγινα είχαμε μία σειρά από ευρηματικές και χορταστικές πολιτιστικές εκδηλώσεις. Επιτρέψτε μου να ξεχωρίσω προσωπικά την ολιγοήμερη έκθεση με τις «Κουτάλες» του Ντέιβιντ Κένεντυ, στο ισόγειο του πύργου του Μάρκελου, στην καρδιά της μικρής μας πόλης. Σμιλεμένες με απαράμιλλη δεξιοτεχνία, έφερναν διαρκώς στο νου τη μεγάλη γιορτή που είναι πάντα το μοιρασμένο τραπέζι.