Bostanistas.gr : Ιστορίες για να τρεφόμαστε διαφορετικά

Εδώ και λίγα χρόνια έγιναν γνωστές οι μακρόχρονες και αξιέπαινες προσπάθειες για συλλογή παραδοσιακών σπόρων στην Ελλάδα. Σε όλη τη χώρα επίμονοι σπορείς έχουν αφιερωθεί σε αυτή τη διαδικασία.

Είναι, όμως, η συλλογή σπόρων η λύση για τη διατροφή σε μαζικό επίπεδο; Αγρότης από τον Μαραθώνα, ο Νάσος Χρυσίνας, δίνει τη δική του εκδοχή. «Είναι πολύ ωραίες οι κινήσεις με τις τράπεζες σπόρων. Ωστόσο το τρόφιμο έχει να κάνει με την ασφάλεια και την επάρκεια. Εμείς οι παραγωγοί είμαστε υπεύθυνοι για τη διατροφή κάποιων χιλιάδων ανθρώπων καθημερινά. Παράγω 4.000 σαλάτες την ημέρα, άρα κάπου 8.000 μερίδες. Αυτό σημαίνει ότι 8.000 άνθρωποι περιμένουν από εμένα την τροφή τους, άρα πρέπει να έχω παραγωγή για να τους προμηθεύσω σε καλή τιμή».

Ας πάρουμε σαν παράδειγμα τη ντομάτα, προϊόν καθημερινό, για τους παραδοσιακούς σπόρους της οποίας γίνεται μεγάλος αγώνας σε όλη τη χώρα. «Η ντομάτα δεν είναι ενδημική, ήρθε πριν 400 χρόνια στην Ελλάδα, άρα δεν μπορούμε να μιλήσουμε για παραδοσιακή ντομάτα στην Ελλάδα. Ωστόσο ας την δούμε σαν παράδειγμα. Με παραδοσιακό σπόρο θα πάρω 2 τόνους ανά στρέμμα ενώ με το υβρίδιο θα πάρω 5 τόνους ανά στρέμμα. Φανταστείτε πού θα εκτοξευόταν η τιμή της ντομάτας εάν καλλιεργούνταν μόνο από παραδοσιακό σπόρο».

Να διευκρινίσουμε ότι η συζήτηση εδώ γίνεται για υβρίδια και όχι για μεταλλαγμένα. Τι σημαίνει υβρίδιο, όμως; Υβρίδιο είναι το αποτέλεσμα της διασταύρωσης δυο γενετικά ανόμοιων ατόμων, του ίδιου είδους, τα οποία εκφράζουν κοινά χαρακτηριστικά. Η διασταύρωση αυτή, στη γεωργία, δίνει πιο ανθεκτικά και ομοιόμορφα προϊόντα, καθώς στα νέα υβρίδια οι επιστήμονες χρησιμοποιούν ποικιλίες για τη διασταύρωση με μεγαλύτερο ριζικό σύστημα. Έτσι, το υβρίδιο έχει όλα τα θρεπτικά συστατικά διαθέσιμα, άρα είναι πιο εύρωστο. Σαν να έχει μια αόρατη ασπίδα γύρω του, για να αντιμετωπίσει τους εχθρούς και τον παντοδύναμο ήλιο.

«Η ντομάτα είναι δύσκολο φυτό» λέει ο κύριος Χρυσίνας. «Απορροφά μέταλλα και θρεπτικά στοιχεία απ’ το έδαφος με μεγάλη ταχύτητα. Αυτό που την κάνει ανθεκτική είναι το ασβέστιο, ένα δύσκολο κινητικά στοιχείο το οποίο προκειμένου να το βρει το φυτό και να τραφεί, καταβάλλει υπερπροσπάθεια. Σαν αποτέλεσμα, από την έλλειψή του, δημιουργείται στην ντομάτα ένα μεγάλο κηλίδωμα στη βάση, που μπορεί να κοστίσει στον αγρότη ακόμη και τη μισή του παραγωγή. Στα νέα υβρίδια, οι επιστήμονες έχουν καταφέρει λύσουν το πρόβλημα αυτό. Οι παραδοσιακές ποικιλίες δεν έχουν αντοχή. Η διαφορά θερμοκρασίας, ακόμη και μέρας - νύχτας, στην Ελλάδα δημιουργεί προβλήματα στα φυτά. Όταν “σκάσει” η ντομάτα, λόγω αυτής της διαφοράς, δεν μπορεί να πουληθεί παρά μόνο σε φίλους την επόμενη μέρα στη λαϊκή, μετά από προσπάθεια να τους πείσεις ότι το προϊόν είναι καλό».

Ωστόσο υπάρχει μια αγορά, σούπερ μάρκετ, μανάβικα, εστιατόρια, εταιρίες τροφοδοσίας, ξενοδοχεία, όπου το προϊόν πρέπει να είναι εμφανίσιμο και να παρέχεται σε καλή τιμή. Μεγαλύτερη παραγωγή, σημαίνει χαμηλότερη τιμή. «Και χαμηλότερη κατανάλωση νερού και ρεύματος» τονίζει ο Νάσος Χρυσίνας. «Και λιγότερα λιπάσματα και φυτοφάρμακα».
Η ντομάτα είναι ένα μόνο παράδειγμα, καθώς υπάρχει έντονη η τάση για εύρεση και διατήρηση παραδοσιακών σπόρων. Για όλες τις καλλιέργειες υπάρχουν ανάλογα επιχειρήματα κι ενστάσεις.

Τυχεροί και άξιοι, λοιπόν, όσοι έχουν τη δύναμη, το κουράγιο και τη δυνατότητα να καλλιεργούν οι ίδιοι τα δικά τους προϊόντα με παραδοσιακούς σπόρους. Όμως 7 δισεκατομμύρια άνθρωποι περιμένουν να τραφούν από τον πλανήτη μας...