Bostanistas.gr : Ιστορίες για να τρεφόμαστε διαφορετικά

Η περίφημη συλλυπητήρια φράση του Όλι Ρεν, όταν έμπαινε η Ελλάδα στο μνημόνιο, θα μπορούσε κάλλιστα να απευθυνθεί σε όσους έχουν φοίνικα στην αυλή τους. Το κόκκινο σκαθάρι, ή ρυγχοφόρος των φοινικοειδών, εισήλθε στη χώρα μας πριν λίγα χρόνια και προκαλεί πλέον εκτεταμένη κρίση. Έχει ήδη εξολοθρεύσει χιλιάδες φοίνικες με τον πιο ανάλγητο τρόπο κι απειλεί και τους υπόλοιπους. Για να το αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά, θα απαιτηθεί η λήψη πολλών μέτρων. Μέχρι και κούρεμα προβλέπεται!

Μα πώς ξεκίνησε αλήθεια αυτή η ιστορία; Το κόκκινο σκαθάρι εντοπίστηκε σε ευρωπαϊκό χώρο στην Ισπανία το 1993, καθώς είχαν προηγηθεί εισαγωγές προσβεβλημένων φοινικοειδών από την Αίγυπτο. Παρά τις επανειλημμένες εκκλήσεις των ισπανικών αρχών να κηρυχθεί ως έντομο καραντίνας, η Ευρωπαική Επιτοπή μόλις το 2007 προέβη στην έκδοση της σχετικής οδηγίας στα κράτη-μέλη. Όμως, το πουλάκι... μάλλον το σκαθάρι είχε ήδη πετάξει. Είχε προλάβει να εξαπλωθεί εκτός από τη νότια Ισπανία και σε όλη την Ευρώπη. Στη χώρα μας μεταφέρθηκε με την εισαγωγή προσβεβλημένων φοινικοειδών κατά την περίοδο των Ολυμπιακών αγώνων.

Aς πούμε τώρα λίγα λόγια για το σκαθάρι (κοκκινο- καφέ στο χρώμα, μεγέθους περίπου τριών εκατοστών), που προσβάλλει όλα τα φοινικοειδή με ιδιαίτερη προτίμηση στον κανάριο φοίνικα. Το θηλυκό γεννά εκτοντάδες αυγά, σε σχισμές και καινούργιες πληγές του φοίνικα. Τα αυγά  εκκολάπτονται σε κάμπιες που κατατρώνε τους μαλακούς ιστούς και τις ίνες του κορμού του φοίνικα στο ανώτερο μέρος του, κοντά στη στεφάνη. Σαν αποτέλεσμα τα νεότερα φύλλα αδυνατίζουν στη βάση τους και κάμπτονται προς τα κάτω. Το σύμπτωμα επεκτείνεται σταδιακά και στα υπόλοιπα φύλλα και το δέντρο παίρνει τελικά την όψη ομπρέλας. Όταν η προσβολή φτάσει στην καρδιά του φοίνικα, το δέντρο ξεραίνεται.

Για την αντιμετώπιση του κόκκινου σκαθαριού θα πρέπει αρχικά να λάβουμε προληπτικά μέτρα:

• Αγοράζουμε φοινικοειδή που συνοδεύονται από φυτοϋγειονομικό διαβατήριο, δηλαδή επίσημο έγγραφο το οποίο πιστοποιεί ότι τα φυτά είναι απαλλαγμένα από το έντομο.
• Αποφεύγουμε το κλάδεμα των κατώτερων φύλλων αυτή την περίοδο, του καλοκαιριού, που είναι το κυρίως διάστημα δραστηριότητας του εντόμου. Το κλάδεμα συνιστάται να γίνεται από Νοέμβριο μέχρι Γενάρη ενώ οι τομές του κλαδέματος, καθώς και τα αφαιρούμενα φύλλα, πρέπει να ψεκάζονται με τα εγκεκριμένα σκευάσματα.
• Παρακολουθούμε μακροσκοπικά τους φοίνικες κατά την περίοδο της δραστηριότητας του εντόμου, δηλαδή από Μάρτιο μέχρι Οκτώβριο, σε εβδομαδιαία βάση, για τον εντοπισμό ύποπτων συμπτωμάτων, όπως το ξαφνικό σπάσιμο ή κάμψη ένος φύλλου ή κάποια φαγώματα στην περιφέρεια των νεότερων φύλλων κοντά στην καρδιά ή κάποιο σκαθάρι πάνω στον κορμό ή κάτω στο έδαφος.

Από τη στιγμή που θα διαπιστωθεί προσβολή, απαιτείται άμεση επέμβαση με χημικές ή βιολογικές μεθόδους. Παρακολουθήσαμε άλλωστε πριν αρκετούς μήνες την αγωνιώδη προσπάθεια του Κώστα Ρεσβάνη να καταπολεμήσει το σκαθάρι στον φοίνικα, στο γλαφυρό άρθρο του «Τους σώσαμε κυρ Κώστα! Τους σώσαμε!», χρησιμοποιώντας χημικά μέσα και κατασκευάζοντας μια μικρή πατέντα με την ψεκαστήρα για να ρίχνει φάρμακο στην καρδιά του. Παρακάτω παραθέτουμε τη λίστα μέτρων που μπορούμε να πάρουμε σημείωνοντας ότι η επιλογή μας εξαρτάται από το πλήθος των προσβεβλημένων δέντρων, την ένταση προσβολής, με το κόστος που είμαστε διαθετειμένοι να αναλάβουμε, με την  επιλογή μας για βιολογικά ή χημικά μέτρα.

• Εφαρμογή εγκεκριμένων χημικών σκευασμάτων με δραστικές ουσίες για ψεκασμούς κάλυψης σε φύλλα και στεφάνη, ριζοποτίσματος και έγχυσης στον κορμό σε σοβαρά προσβεβλημένους φοίνικες. Η χημική μέθοδος που απαιτεί επαναλήψεις ανά μήνα (από Φλεβάρη έως Νοέμβρη) είναι η πιο οικονομική από όλες αλλά η πιο επιβαρυντική για το περιβάλλον.
• Εφαρμογή δεντροχειρουργικής (το κούρεμα που λέγαμε), η οποία συνίσταται στην κοπή όλων των φύλλων και στην αφαίρεση όλου του τμήματος της στεφάνης, αφήνοντας μόνο το κορυφαίο μερίστωμα του φοίνικα (καρδιά). Εφόσον το κορυφαίο μερίστωμα δεν έχει πειραχτεί από τον ρυγχοφόρο, μετά από 2-3 μήνες το δέντρο αναβλαστάνει και δημιουργεί νέα φύλλα. Η μέθοδος απαιτεί εξειδικεύμένο προσωπικό.
• Εφαρμογή βιολογικού σκευάσματος εντομοπαθογόνων νηματωδών, που ψεκάζονται στην περιοχή γύρω από τη στεφάνη. Οι νηματώδεις εισχωρούν στον κορμό και προσβάλλουν τις προνύμφες του ρυγχοφόρου, τις οποίες νεκρώνουν. Η διάρκεια δράσης των νηματωδών είναι 3-4 εβδομάδες από την εφαρμογή. Το κόστος της μεθόδου είναι αρκετό υψηλό και σε αρκετές περιπτώσεις δεν προσφέρει απόλυτη εξασφάλιση.
• Εφαρμογή μαζικής προσέλκυσης και παγίδευση των αρσενικών σκαθαριών με ειδικές παγίδες φερομόνης για μείωση πληθυσμού. Αποτελεί συμπληρωματικό μέτρο.
• Εφαρμογή θεραπείας με τη χρήση συσκευής μικροκυμάτων. Πρόκειται για μία συσκευή η οποία περιβάλλει τη στεφάνη του φοίνικα και εκπέμποντας μικροκύματα εξοντώνει τις προνύμφες. Η μέθοδος έχει πολύ υψηλό κοστολόγιο.

* Επισκεφθείτε στο facebook τη σελίδα "Tα Μυστικά του Κήπου" που επιμελείται ο Κώστας Λιονουδάκης.