Στον μπαχτσέ με τις αδερφές Τατά
Ατελείωτες επικλινείς σκεπές από κεραμίδια, μικροί κήποι, γιαγιάδες με ποδήλατα και μικρές καλλιεργήσιμες εκτάσεις έξω από κάθε πόλη, ήταν η πρώτη εικόνα που παρατήρησα το Σεπτέμβρη του 1979 κατευθυνόμενη προς την παρθενική μου είσοδο στο Στρασβούργο. Όλα κατανοητά, δηλαδή, όσα μπορούσε να κατανοήσει ένα κοριτσάκι δεκαεννιά χρονών, ωστόσο αυτές οι μικρές, πανέμορφες εκτάσεις με λαχανικά τι ήταν; Καλλιεργητές γεωργοί με τόσο μικρές εκτάσεις; Πού βρισκόμουν; Απόλυτη απορία. Η εικόνα αυτή επεξηγήθηκε, καταχωρήθηκε, ξεχάστηκε. Ενδιάμεσα η Αλσατική ύπαιθρος, οι φάρμες και τα μικρά γραφικά χωριά “οργάνωσαν” στην απαίδευτη μνήμη μου μια άλλη ιδανική και ασυνείδητη εικόνα, αυτή της αποκέντρωσης.
Τα χρόνια κύλησαν η επιστροφή επήλθε και μαζί μ’ αυτή επανήλθε η αφόρητη, θορυβώδης αστική ζωή. Συχνή διέξοδος το μπαλκόνι του ρετιρέ μου με τις περίπου εκατό γλάστρες από κάθε λογής φυτό και η χαλάρωση που μου προσέφερε η ενασχόληση μαζί τους όταν μπλοκαρισμένη δεν μπορούσα να σκεφτώ και να γράψω ούτε γραμμή. Καλλιτέχνες, τέχνη, άρθρα, αναζήτηση μιας πνευματικής αλήθειας, μιας αέναης αναζήτησης του πνεύματος, μιας συμπαντικής, όπως την όριζε ο αγαπημένος μου Αξελός, αλλά και ένα αδιέξοδο. Ένα αδιέξοδο που άρχισα να το αποδίδω στον τρόπο και στις επιλογές της ζωής μου. Και η αλλαγή επήλθε.
Ένα πλίνθινο, μισοερειπωμένο σπίτι του 1935, εκεί που κάποτε είχε λίμνες, κοντά στο Λαγκαδά, «με τις αδελφές Τατά» και που ήταν το αγροτόσπιτο του παππού του συντρόφου μου, - ο οποίος εγκαταστάθηκε εκεί μετά τη μικρασιατική καταστροφή - ήταν σαν να μου έλεγε «έλα».
Τα γύρω σπίτια, απλά, με κεραμιδένιες στέγες και πανέμορφους μπαχτσέδες ανακάλεσαν τις μνήμες μου αλλά και προσδιόρισαν την επιθυμία μου. Ήθελα να σκαλίζω, να σκάβω, να φυτεύω στον καθαρό αμόλυντο αέρα. Ήθελα να ακούω τα κάθε λογής κελαϊδίσματα, να ζω τις αλλαγές της φύσης. Η αρχική ρήξη με τον σύντροφό μου κάθετη. «Εγώ είμαι παιδί της Προξένου Κορομηλά». μου απαντούσε. Ως γνωστόν, όμως, είναι να μη καρφωθεί μια ιδέα στο γυναικείο μυαλό!
Και η περιπέτεια του μπαχτσέ και του κήπου άρχισε. Ο γείτονας μου - ο κυρ Γιώργος, παλαιός γεωργός - ο καλύτερος μου σύμβουλος. Ο μπαχτσές του λειτούργησε ως παράδειγμα προς μίμηση. Αυτές οι ευθυγραμμισμένες από χώμα γραμμές όπου με ακρίβεια εκατοστού ήταν φυτεμένα τα μαρούλια, οι ντομάτες και κάθε λογής λαχανικό ήταν απορίας άξιο για μένα. Σχεδόν πιστή αντιγραφή αλλά με πολλές αποτυχίες!
Και μέχρι εδώ όλα καλά, αλλά πότε φυτεύουμε, σπέρνουμε; Μια άλλη απορία, ποια εποχή; Οργανωμένη και αποφασισμένη έπαιρνα - τι άλλο; - αυτό που είχα μάθει μια ζωή: Σημειώσεις. Το μπρόκολο τον Αύγουστο, τη ρόκα δύο φορές το χρόνο, τα μαρούλια κι αυτά δύο φορές τον χρόνο, τις ντομάτες τον Απρίλιο, το σπανάκι, το μαϊντανό, κ.ο.κ. Τα προβλήματά μου όμως δεν τέλειωναν εκεί μιας και ήθελα ο μπαχτσές μου να είναι βιολογικής καλλιέργειας και ως γνωστό η ελληνική ύπαιθρος και δη η κλασσική γεωργία φημίζεται για τις αγαστές σχέσεις της με τα φυτοφάρμακα. Ο γεωπόνος της περιοχής, νέος άνθρωπος με αγάπη για τη δουλειά του, μ’ έσωσε.
Έμαθα για την τσουκνίδα, για τα αναποδογυρισμένα μπουκάλια στο χώμα ώστε να φεύγουν οι τυφλοπόντικες, για τη μελίγκρα και τις πασχαλίτσες και αστείρευτες άλλες φυσικές λύσεις, τις οποίες κάθε φορά τις άκουγα σαν παιδί που ακούει ένα καινούργιο παραμύθι. Ένα παραμύθι πραγματοποιήσιμο το οποίο λειτούργησε σαν το κρησφύγετό μου γιατί πολύ συνειδητά δεν έχω εμπλέξει κανένα άλλο!
[ Η Δωροθέα Κοντελετζίδου είναι ιστορικός τέχνης και διδάκτορας της θεωρίας]
Οι γιάπηδες bostanistas