Bostanistas.gr : Ιστορίες για να τρεφόμαστε διαφορετικά

Λίγο άμα ψάξεις το θέμα της δακοκτονίας στην Ελλάδα, θα βγάλεις καντήλες. Δεν θα περίμενα ότι για ένα τόσο σοβαρό θέμα, που αφορά αποφασιστικά κάθε χρόνο την ποσότητα και την ποιότητα του ελαιολάδου, θα μπορούσε να υπάρχει τόσο πρόχειρη αντιμετώπιση του προβλήματος. Η ανάγκη για ριζικές αλλαγές στο σύστημα μελέτης και εφαρμογής της δακοκτονίας είναι πλέον επιτακτική, ειδικά φέτος που το πρόβλημα ίσως είναι ακόμα μεγαλύτερο, αφού όλες οι προβλέψεις λένε ότι λόγω υψηλών θερμοκρασιών του χειμώνα ο δάκος θα εμφανιστεί και πολύ νωρίς και σε μεγάλους πληθυσμούς. Σε όλο τον κύκλο υπάρχουν προβλήματα: και στον τρόπο που δημοπρατείται η δακοκτονία και στα φάρμακα που χρησιμοποιούνται (προωθούνται) και στον τρόπο που εκτελείται και δεν ελέγχεται και, κυρίως, στα αποτελέσματα, που συνήθως είναι αποκαρδιωτικά. Μα καλά, τόσο δύσκολο είναι να ψεκάσουμε αποτελεσματικά για τον δάκο; Ναι, είναι, επειδή απαιτείται καλή γνώση του πως δρα ο δάκος, χρήση αποτελεσματικών και ακίνδυνων εντομοκτόνων, εμπειρία αξιολόγησης των παγίδων, οργάνωση έγκαιρων ψεκασμών σε δεκάδες χιλιάδες δέντρα σε κάθε τομέα, καλός προγραμματισμός και πλήρης ετοιμότητα να επέμβεις όταν χρειαστεί. Δηλαδή μια δουλειά που δεν ταιριάζει και πολύ στην ελληνική δημόσια διοίκηση…

Για να καταλάβουμε όμως με τι γραφειοκρατική αγκύλωση οργανώνεται η δακοκτονία, δεν έχουμε παρά να διαβάσουμε τι έγραψε πριν ένα μήνα (01/14) στον υπουργό της Γεωργίας, κύριο Τσαυτάρη, ο Περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου. Αφού λοιπόν του παραθέτει αναλυτικά τα είκοσι οκτώ έγγραφα που απαιτούνται με τις απαραίτητες αποφάσεις και εγκρίσεις, τονίζει ότι χρειάζεται να γίνουν - αν είναι δυνατόν - πέντε (5) διαγωνισμοί (μεταξύ των οποίων και κάποιοι ιδιαίτερα χρονοβόροι επειδή είναι… διεθνείς) μόνο και μόνο για να ολοκληρωθεί η διαδικασία και να ανακηρυχθεί επιτέλους ο εργολάβος που θα ψεκάσει (καθυστερημένα, ως συνήθως ) τα δέντρα. Τα ίδια παράπονα βρίσκουμε και από τη Μαγνησία, τα Χανιά, παντού. Και όλα αυτά για μια επιχείρηση που λέγεται “δακοκτονία” και η οποία, αν καθυστερήσει κατά 3 ή 5 μέρες, μπορεί να χαλάσει το 30% της παραγωγής μιας περιοχής - για να μην πω το 80% όπως το 2011-12 στην Κρήτη (Κριτσά) που ακόμα το φυσάνε και δεν κρυώνει. 

Τώρα, όσον αφορά τα εντομοκτόνα που χρησιμοποιούνται, και εδώ υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις χαλαρότητος του συστήματος. Για παράδειγμα υπάρχουν πολλά ερωτηματικά για κάποια από αυτά, όπως το Cypermethrin, σχετικά με το αν προκαλούν νευροτοξικότητα στους ανθρώπους  που έρχονται σε επαφή με αυτά. Για άλλα έχει βρεθεί από πανεπιστημιακές μελέτες στην Ελλάδα (τμήμα Εντομολογίας - Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας - 2006) ότι δεν έχουν καμία αποτελεσματικότητα πλέον στον δάκο, λόγω ανοσίας που έχει δημιουργηθεί από την πολύχρονη επαναλαμβανόμενη χρήση τους. Παράδειγμα το φωσφοροαμιδικό Dimethoate, το οποίο μελετήθηκε στην Κρήτη και βρέθηκε ότι είναι πλέον τελείως αναποτελεσματικό. Και όμως, παραμένει πεισματικά στις λίστες των εγκεκριμένων εντομοκτόνων και του Υπουργείου και της Νομαρχίας Ηρακλείου.

Όσον αφορά τους ψεκασμούς, υπάρχουν άραγε “δελτία αποτελεσματικότητος τομέα” για να δούμε ανά περιοχή κάθε χρόνο τα αποτελέσματα; Ποιοι γεωπόνοι παίρνουν δείγματα καρπών ελιάς από τα ελαιοτριβεία και στέλνουν εκθέσεις εκτίμησης αποτελεσματικότητος προγράμματος δακοκτονίας στο Υπουργείο; Είναι δυνατόν το Υπουργείο να κοιμάται ήσυχο με τα όσα συμβαίνουν με τον δάκο; Κάθε χρόνο τρωγόμαστε μόνο για το “πόσα λεφτά δίνουν για τη δακοκτονία” και ποτέ για τα αποτελέσματα της δακοκτονίας.

Όσον αφορά τέλος την αποτελεσματικότητα της δακοκτονίας, όπως εφαρμόζεται στην Ελλάδα, ευτυχώς υπάρχει δημοσιευμένη μια εξαιρετική δουλειά (Χαροκόπειο - Μεταπτυχιακή διπλωματική μελέτη της κυρίας Σ. Σαράντου) με ανάλυση 630 δειγμάτων από 25 συνεταιρισμούς που κράτησε 5 χρόνια (2001-2006). Εκεί μπορεί να δει κανείς το εξαιρετικά υψηλό ποσοστό των δειγμάτων που βρέθηκαν να έχουν προσβληθεί από τον δάκο (18% των δειγμάτων με προσβολή 50-80%), όπου σε συνδυασμό με την καθυστερημένη συλλογή έδωσαν βεβαίως και πολύ υψηλές οξύτητες: o μέσος όρος των 630 δειγμάτων δειγμάτων σε οξύτητα βρέθηκε από 0,5% μέχρι και 2% με ανώτατο επιτρεπόμενο όριο 0,8% !).

Τι μπορεί να γίνει λοιπόν με τα χάλια της δακοκτονίας; Δύο δρόμοι - πρώτος: βρίσκουμε κάποια κονδύλια (ίσως 1-2 εκατ.) και ξεκινάμε πανστρατιά με τους έλληνες ερευνητές που έχουν δουλέψει πάρα πολύ στη δακοκτονία και χρηματοδοτούμε τις προσπάθειες νέων μεθόδων αντιμετώπισης του δάκου. Πάμε σε βιολογικές μεθόδους αντιμετώπισης που θα δώσουν και άλλα πολλαπλά οφέλη (καλύτερες τιμές). Ενδεικτικά αναφέρουμε τη χρήση βακτηρίων - μελέτη Καθ. Κ. Μπούρτζη ή τη χρήση στειρωμένων εντόμων - μελέτες από το τμήμα βιολογίας στην Κρήτη ή ακόμα και την δυνατότητα ψεκασμού με το εν αφθονία ορυκτό ζεόλιθος). Αν συνεχίσουμε την δολωματική δακοκτονία με ψεκασμούς, πρέπει να την οργανώσουμε με σαφείς οδηγίες και κανόνες αυστηρής εφαρμογής, με συνεχείς ελέγχους και εκτιμήσεις των  αποτελεσμάτων για βελτιώσεις την επόμενη χρονιά. Δεύτερος δρόμος:  αφήνουμε τη δακοκτονία (όπως οι γείτονες Ιταλοί) στους παραγωγούς, στους ιδιώτες, όπως γίνεται ήδη σε πολλές περιοχές στην Ελλάδα όπου αρνήθηκαν την συμμετοχή τους στα νομαρχιακά  προγράμματα δακοκτονίας και πήραν την ευθύνη επάνω τους. Πάντως κάτι σοβαρό πρέπει να κάνουμε. Δυστυχώς με την αύξηση των θερμοκρασιών που ήδη βιώνουμε αν συνεχίσουμε με τον ίδιο ερασιτεχνικό, ωχαδερφικό τρόπο να αντιμετωπίζουμε τον υπ’ αριθμόν ένα εχθρό της ελιάς, ο δάκος θα διαλύσει τις ελαιοκαλλιέργειες.