Bostanistas.gr : Ιστορίες για να τρεφόμαστε διαφορετικά

Αυτές τις μέρες η ελληνικότητα έχει μεγάλη πέραση. Όλοι κόπτονται να δηλώσουν ελληνικότεροι του γείτονα, όχι μόνο στην καταγωγή αλλά στις πεποιθήσεις, στον πατριωτισμό και στον εθνικισμό (που μόνο κακώς εννοούμενος είναι στις μέρες μας), που έχουν καταντήσει εργαλεία και όπλα των απαράδεκτων ακραίων.

Στον κόσμο των φυτών τα πράγματα είναι πιο απλά, γι' αυτό και είναι ξεκούραση να ασχολείται κανείς με αυτά. Δεν διστάζω, λοιπόν, να ονομάσω ένα φυτό το ελληνικότερο όλων που ιδίως αυτή την εποχή βρίσκεται στις δόξες του. Πρόκειται για τον άκανθο, το πιο χαρακτηριστικό φυτικό σύμβολο στην τέχνη της αρχαίας Ελλάδας. Είναι ένα φυτό που φυτρώνει σε 2-3 χαρακτηριστικές παραλλαγές στις χώρες της Μεσογείου από αμνημονεύτων χρόνων και στυλιζαρισμένες απεικονίσεις του χρησιμοποιούνται ως διακοσμητικό μοτίβο στις εφαρμοσμένες τέχνες ακόμα και στις μέρες μας.

Η πιο γνωστή διακοσμητική του χρήση, που το καθιέρωσε ως σύμβολο, είναι στο κιονόκρανο κολώνας ναού της Κορίνθου από τον Καλλίμαχο, τον πέμπτο αιώνα. Αυτό έδωσε το όνομα «Κορινθιακό» στον αρχιτεκτονικό ρυθμό, που στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκε ακόμα περισσότερο από τους Ρωμαίους και στη σύνθετη μορφή του στην αναγεννησιακή Ευρώπη.

Η νεοκλασική αρχιτεκτονική του 19ου αιώνα στην Ευρώπη αλλά και στην Αμερική, όπου οι μεγαλοπρεπείς τράπεζες είχαν και έχουν «κορινθιακή» πρόσοψη, έδωσε στον ρυθμό νέα ώθηση.
Τα ακροκέραμα της παλιάς Αθήνας, που όλοι θυμόμαστε και ακόμα χρησιμοποιούμε ως διακόσμηση στα σπίτια μας, μιμούνται το φύλλο του ακάνθου.

Στο τέλος του 19ου αιώνα άνθισε στην Αγγλία η επαναστατική διακοσμητική σχολή Arts and Crafts, με πρωταγωνιστή τον ζωγράφο, συγγραφέα και στοχαστή προραφαηλίτη William Morris. Ίσως το πιο γνωστό και αντιγραμμένο (ακόμα και στις μέρες μας) προϊόν του εργαστηρίου του ήταν το χαρτί ταπετσαρίας και αργότερα ύφασμα με στυλιζαρισμένα φύλλα ακάνθου.

Αρκετά για διακόσμηση, πάμε στο φυτό. Το γνωρίζουμε σε δύο μορφές: το γνωστότερο μεγαλοπρεπές Acanthus mollis

και το μικρότερο και λιγότερο εντυπωσιακό, αγκαθωτό Acanthus spinosum (που όμως θεωρείται ότι ενέπνευσε τον Καλλίμαχο γιατί ακόμα και σήμερα φυτρώνει παντού στην περιοχή της Κορίνθου).

Και τα δύο φυτρώνουν άγρια παντού στην Ελλάδα και ιδίως το πρώτο έχει αρχίσει και χρησιμοποιείται πολύ σε κήπους. Είναι τόσο χαρακτηριστικό της μεσογειακής χλωρίδας, που όταν ιδρύθηκε στην Ελλάδα ο Σύλλογος Μεσογειακής Κηπευτικής (Mediterranean Garden Society) το 1994, καθιέρωσε ως σύμβολο και logo του τον άκανθο.

Είναι χαρακτηριστικά μεσογειακός, γιατί τρέφεται με τις χειμωνιάτικες βροχές και είναι ζωηρό και καταπράσινο από τον Δεκέμβριο μέχρι τον Μάιο, όταν υψώνει τις εντυπωσιακές του λευκές και μωβ ταξιανθίες που στολίζουν δάση και εξοχές. Μετά μαραίνεται, ξεραίνεται και εξαφανίζεται τελείως. Ξεχνάμε την ύπαρξή του μέχρις ότου τα πρωτοβρόχια φέρνουν τις πρώτες τρυφερές φύτρες. Φροντίδα: μηδέν!

Αυτό που πρέπει να θυμόμαστε αν το θέλουμε στον κήπο μας (πολλαπλασιάζεται με μοσχεύματα και σπόρο) είναι το ότι πρέπει να φυτευτεί το φθινόπωρο σε μέρη που δεν ποτίζονται το καλοκαίρι. Εγώ το έχω στις ημιάγριες περιοχές που χωρίζουν τον καλλιεργημένο κήπο από το γύρω τοπίο.

Ένα μεγάλο προτέρημα που έχει (σε αντίθεση με τα περισσότερα φυτά) είναι ότι φυτρώνει άνετα κάτω από πεύκα, κυπαρίσσια και δρύες. Είναι όμορφο και μόνο του και ανάμεσα σε άλλα δασικά φυτά.