Ρίγανη από τον τόπο σου

του Ηλία Προβόπουλου 29 Οκτωβρίου 2015 • Wiki • ρίγανη, αρωματικά, βότανα, καλλιέργεια, συλλογή, αποξήρανση, αποθήκευση

Ποια εποχή είναι η καλύτερη για το μάζεμα της φρέσκιας ρίγανης; Σε ποιο υψόμετρο ευδοκιμεί και μετά το τρίψιμό της πώς πρέπει να διατηρηθεί; Οι πλαστικές σακούλες είναι απαγορευτικές, μόνο βάζα και πάνινα σακιά επιτρέπονται.

Συμπληρώσαμε με επιτυχία τον κύκλο «η ρίγανη από τον τόπο σου είναι η καλύτερη», το γιορτάζουμε και το κάνουμε και είδηση μιας και αυτή είναι η πρώτη δουλειά μας! Με λίγα λόγια, αφού παρακολουθήσαμε, όσο μπορούσαμε, με προσοχή την άνθιση και περιποιηθήκαμε λίγο την αυτοφυή ρίγανη στα χωράφια μας, στο χωριό Μεγάλη Κάψη στις πλαγιές του Τυμφρηστού, την μαζέψαμε το καταμεσήμερο κλαράκι το κλαράκι, την ξεράναμε σε ευάερο σκιερό μέρος, την τρίψαμε με τα χέρια σε παλιό κόσκινο υπό την αυστηρή εποπτεία της μάνας, την βάλαμε σε γυάλινα βάζα να μη χάσει τη σπιρτάδα της, μοιράσαμε σε φίλους και την υπόλοιπη την διαθέσαμε στο φιλικό σουβλατζίδικο «Το Προδόρπιον» (Ακαδημίας και Ασκληπιού) να την δοκιμάσουν οι πελάτες στα εδέσματά του και να δούμε πώς αυτό το εξαιρετικό προϊόν της ελληνικής, ημιορεινής υπαίθρου μπορεί να περπατήσει στην αγορά και το επόμενο καλοκαίρι να μαζέψουμε περισσότερη και μήπως με αυτό τον τρόπο προκαλέσουμε και άλλους να ασχοληθούν με την καλλιέργειά της.

Να τα πάρουμε όμως με τη σειρά... Δεν ήταν η πρώτη φορά στη ζωή μου που μάζεψα ρίγανη αλλά φέτος το έκανα με στόχο να καλυφθούν όχι μόνο οι ανάγκες της οικογένειας και των φίλων αλλά και για να βγει στην αγορά γιατί πιστεύω πως είναι ένα εξαιρετικό προϊόν που φέρνει στην κουζίνα και στο σπίτι μας τη μυρωδιά της ελληνικής εξοχής και βεβαίως κάνει έναν σωρό καλά στον οργανισμό μας. Έτσι, λοιπόν, ασχολήθηκα δυο μήνες με τη ρίγανη που φυτρώνει στα οικογενειακά χωράφια και μπορώ να πω ότι μάζεψα περί τα 20 κιλά τριμμένη ρίγανη ενώ θα μπορούσε να ήταν περισσότερη αλλά ας όψεται το βροχερό καλοκαίρι που δεν μας άφησε παρά ελάχιστες ημέρες που να είναι εντελώς στεγνές.

Η συλλογή της ρίγανης το φετινό καλοκαίρι ήταν το επιστέγασμα της προσπάθειας να παρακολουθήσω όλο τον κύκλο της ωρίμανσής της αλλά και να σημειώσω ορισμένα στοιχεία πάνω σε αυτό το φυτό και το περιβάλλον του. Μέσα στους στόχους που έχω για την «ανάσταση» των χωραφιών και την καλλιέργειά τους, καθώς και τη φροντίδα των καρποφόρων δέντρων που έχουν απομείνει, είναι να αποτελέσουν ένα προσοδοφόρο στοιχείο καθώς οι θολοί καιροί μας υπαγορεύουν να αναζητήσουμε άλλους τρόπους επιβίωσης και οικονομίας. Επέλεξα τη ρίγανη γιατί αυτή φυτρώνει στα πιο δύσκολα και παραμελημένα μέρη των χωραφιών ενώ αγαπάει ιδιαίτερα τα λιθοσώρια, στα οποία παρεπιπτόντως έχουν αδυναμία και τα ερπετά, δηλητηριώδη ή μη, καθώς και στις απότομες κλίσεις όπου δεν μπορεί να καλλιεργηθεί τίποτα και πολλές φορές συγκατοικεί με τους βάτους.

Παράλληλα έκανα και μια σειρά παρατηρήσεων, όσον αφορά το υψόμετρο που ευδοκιμεί η ρίγανη, και διαπίστωσα πως το ιδανικό είναι μεταξύ των 400 με 800 μέτρων, υψόμετρο που το καλοκαίρι στην ημιορεινή ζώνη εξελίσσεται χωρίς απρόοπτα του καιρού. Στα πιο χαμηλά υψόμετρα τσουρουφλίζεται ενώ στα πιο ψηλά επηρεάζεται από την υγρασία της νύχτας, παραμένει χλωρή για μεγάλο χρονικό διάστημα και την προλαβαίνουν οι δροσιές του Αυγούστου πάνω στην κορύφωση της ανθοφορίας της, πράγμα που σημαίνει πως μαυρίζει πιο εύκολα στο κόψιμο και στο στέγνωμα.

Όσον αφορά τώρα το μάζεμά της, διαπίστωσα πως γι’ αυτή την υψομετρική ζώνη η καλύτερη περίοδος είναι περί τα μέσα Αυγούστου που έχει συμπληρωθεί η ανθοφορία όλου του φυτού και τα κοτσάνια του έχουν ξυλιάσει αρκετά. Τούτο σημαίνει πως κόβονται πιο εύκολα και δεν τραβιούνται οι ρίζες της ώστε να ξεκολλήσουν από το έδαφος, ο ανθός της είναι ακόμη γερά δεμένος στα κλωνάρια της και δεν έχει γίνει όλος σπόρος και φυσικά έχουν περιοριστεί αρκετά τα φύλλα της που επηρεάζουν τη γεύση αλλά συνήθως τρίβονται μαζί με τα ανθισμένα κλαράκια της.

Μισοξηραμένη, λοιπόν, από το χωράφι η ρίγανη του Αυγούστου στεγνώνει πιο καλά αν απλωθεί σε μικρά δεματάκια στη σκιά και τρίβεται εύκολα σε μεγάλο κόσκινο. Αυτή τη μέθοδο την διατηρούν ακόμη όσοι θέλουν να έχουν σαν προϊόν μόνο τον ανθό της αλλά οι περισσότεροι συλλέκτες και έμποροι την περνάνε όλη, λουλούδια και κοτσάνια μαζί, από έναν ειδικό μύλο για να έχουν περισσότερη. Μετά το τρίψιμό της καλό είναι να αποθηκεύεται σε μεγάλα γυάλινα βάζα ή σε χάρτινες σακούλες που κλείνουν καλά και όχι σε πλαστικές γιατί ενδεχομένως μπορεί να ανάψει και να μουχλιάσει. Μια άποψη που θέλει τη ρίγανη καλύτερη, είναι αυτών που την προτιμούν σε ματσάκια γιατί θέλουν να την τρίβουν τη στιγμή που την χρησιμοποιούν, αφού εκείνη τη στιγμή απελευθερώνει την περισσότερη ποσότητα των αιθερίων ελαίων της αλλά έτσι προκύπτει θέμα με τη διατήρησή της, καθώς αποτελεί ένα εύθραυστο υλικό και επιπλέον μπορεί εύκολα να σκονιστεί και να πάρει διάφορες μυρωδιές από το σημείο που είναι κρεμασμένη.

Κάτω από αυτές τις προϋποθέσεις, λοιπόν, μαζεύτηκε η φετινή ρίγανη από τα οικογενειακά χωράφια και ενώ ένα μέρος της ποσότητας διατέθηκε σε φίλους, το υπόλοιπο δόθηκε στο «Προδόρπιο» του οποίου οι ιδιοκτήτες αλλά και οι εργαζόμενοι είναι όλοι συμπατριώτες από την Ευρυτανία για να την γευτούν περισσότεροι και να πάρουμε θάρρος του χρόνου να μαζέψουμε περισσότερη και να την διαθέσουμε σε περισσότερα καταστήματα. Τέλος, επειδή η ρίγανη, άγρια ή ήμερη, και η σημασία της στη διατροφή και την υγεία των ανθρώπων είναι μεγάλη, από τούτη τη στήλη θα συνεχίσουμε κατά καιρούς να δημοσιεύουμε διάφορα στοιχεία και πληροφορίες για τη χρήση της και την καλλιέργειά της.