Bostanistas.gr : Ιστορίες για να τρεφόμαστε διαφορετικά

Η δυναμική του απευθείας εμπορίου, όπως διαμορφώθηκε από τη μαζικότητα και την απήχηση του «κινήματος» της πατάτας πριν από περίπου ένα χρόνο, ανέδειξε (επιτέλους) τις ανωμαλίες που διέπουν το σύστημα διανομής των αγροτικών προϊόντων στη χώρα μας. Αποκάλυψε, επίσης, το πραγματικό (;) κόστος της παραγωγής. Φυσικά κερδίζουν οι παραγωγοί και οι καταναλωτές από το μερίδιο των μεσαζόντων. Μοιάζουμε, όμως, να εγκλωβιζόμαστε όλο και περισσότερο σε μία κοινωνία στην οποία οι καταναλωτές θέλουν να πληρώνουν λιγότερο για την διατροφή τους, την ώρα που οι παραγωγοί θέλουν να παράγουν περισσότερο και πιο αποδοτικά, δηλαδή πιο εξειδικευμένα.

Οι περισσότεροι αγρότες, μπορούν να εξασφαλίσουν εγγυημένο εισόδημα μόνο όταν πληρούν τις προϋποθέσεις για τις επιδοτήσεις της Κοινής Αγροτική Πολιτικής. Και είναι φυσικά πολύ δύσκολο να λειτουργήσουν έξω από ένα σύστημα που βασίζεται στην μονοκαλλιέργεια, την χημεία στο χωράφι και την εντατική άρδευση. Από την άλλη, αν και πολύς κόσμος αναγνωρίζει πλέον ότι ο τρόπος που παράγουμε και καταναλώνουμε την τροφή μας δεν είναι ο σωστός, δεν είναι τόσο εύκολο να αλλάξει τον τρόπο ζωής του.

Η ΚΑΠ τις τελευταίες δεκαετίες συνέβαλλε καθοριστικά στην διαμόρφωση ενός άνισου μοντέλου παραγωγής και κατανάλωσης, που είχε ως αποτέλεσμα την τεράστια μείωση της βιοποικιλότητας, την υποβάθμιση των υδάτινων πόρων και του εδάφους, την κακομεταχείριση των ζώων και την κατασπατάληση ενέργειας. Στην Ελλάδα οι επιπτώσεις ήταν εξίσου σημαντικές. Μέσα σε τρεις δεκαετίες χάθηκαν οι ντόπιες ποικιλίες και σχεδόν εξαφανίστηκε η άνυδρη γεωργία μας. Την ίδια περίοδο, δημιουργήθηκε μία γενιά αγροτών και πολιτικών που εξαρτήθηκαν αποκλειστικά από τις επιδοτήσεις (θα θυμάστε το «Όλα τα κιλά – Όλα τα λεφτά»). Αντί η ελληνική γεωργία να είναι μοντέλο καινοτομίας και παραγωγικότητας, σήμερα εισάγουμε το μεγαλύτερο ποσοστό των τροφίμων μας και ο μέσος Έλληνας ζει στο 181% πάνω από το όριο της βιωσιμότητας.

Το παζλ της συμβατικής γεωργίας μεγάλης κλίμακας, έτσι όπως υπαγορεύθηκε από την ΚΑΠ τα τελευταία 50 χρόνια, είναι εξαιρετικά πολύπλοκο. Παραθέτω κάποια στοιχεία που το συνθέτουν:

• Μόνο 6% των Ευρωπαίων αγροτών είναι κάτω των 35 ετών. Στη Μεγάλη Βρετανία το ποσοστό είναι 2%.
• Κάθε χρόνο, 90 εκατομμύρια τόνοι τροφίμων καταλήγουν στις χωματερές των 27 κρατών-μελών. Αυτό αντιστοιχεί σε περίπου 179 κιλά ανά άτομο.
• 42 εκατομμύρια Ευρωπαίων ζουν υπό συνθήκες σοβαρής στέρησης, τη στιγμή που 250 εκατομμύρια είναι υπέρβαροι.
• Σήμερα, το 75% της παγκόσμιας διατροφής βασίζεται σε μόνο 12 φυτικά και 5 ζωικά είδη (!) προερχόμενα κυρίως από μεγάλης κλίμακας παραγωγή.
• Μέσα σε περίπου έναν αιώνα, περίπου το 75% της γενετικής ποικιλομορφίας των φυτών έχει χαθεί, ενώ το 30% των ζωικών ρατσών απειλούνται με εξαφάνιση, με 6 ράτσες να χάνονται κάθε μήνα.
• Μόνο τα τελευταία χρόνια, η έκταση που χρησιμοποιήθηκε για την παραγωγή σόγιας από την Βραζιλία για την Ευρωπαϊκή αγορά αντιστοιχεί σε 19,500 τετραγωνικά χιλιόμετρα (όσο η μισή Ελβετία) αποψιλωμένου τροπικού δάσους.
• Τα εδάφη περιέχουν το 25% της βιοποικιλότητας της Γης. Η κακή διαχείριση του εδάφους κοστίζει περισσότερο από ένα τρισεκατομμύριο ευρώ τον χρόνο σε παγκόσμιο επίπεδο.
• Αν και η γονιμοποίηση του 76% των καλλιεργιών και του 84% του συνόλου των φυτικών ειδών εξαρτάται από τις μέλισσες, η διάβρωση των πληθυσμών τους είναι ανησυχητική, ενώ οι πεταλούδες στα ευρωπαϊκά λιβάδια έχουν μειωθεί κατά 70% από το 1990.
• Η αξία της γονιμοποίησης από έντομα στην ευρωπαϊκή γεωργία υπολογίζεται σε 22 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως.
• Μεταξύ 1980 και 2008, οι πληθυσμοί πουλιών που ζουν σε αγροτικές εκτάσεις μειώθηκαν περίπου στο μισό.
• Τουλάχιστον 14 κράτη-μέλη και 100 εκατομμύρια κάτοικοι της ΕΕ αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα λειψυδρίας.
• Η αγροτική παραγωγή χρησιμοποιεί το 24% των υδάτινων πόρων της Ευρώπης, με το ποσοστό να φτάνει ως και το 80% στις χώρες του νότου.
• Χρειάζονται 3,3 κυβικά νερού για την παραγωγή ενός κιλού αβγών, 1,3 κυβικά για την παραγωγή ενός κιλού σιταριού και 15,5 κυβικά για την παραγωγή ενός κιλού βοδινού.
• Το 2011, ο κάθε Ευρωπαίος κατανάλωσε 85,7 κιλά κρέατος, ποσότητα διπλάσια από τον παγκόσμιο μέσο όρο.
• Η ζωική παραγωγή μεγάλης κλίμακας είναι υπεύθυνη για το 85% των συνολικών εκπομπών αγροτικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην Ευρώπη.
• Το ετήσιο συνολικό κόστος απορρύπανσης των υδροφόρων οριζόντων από χημικά είναι μεταξύ 522 και 847 δις ευρώ. Στην Γαλλία το 2007-2008, οι εταιρίες ύδρευσης ξόδεψαν 144 εκατομμύρια ευρώ στην καταπολέμηση της υδάτινης ρύπανσης. Κάθε χρόνο στη Μεγάλη Βρετανία, τα προβλήματα υγείας εξ αιτίας των φυτοφαρμάκων κοστίζουν 206 εκατομμύρια ευρώ.
• Η Ευρωπαϊκή Ένωση διαθέτει για την ΚΑΠ 371,72 δισεκατομμύρια ευρώ για την περίοδο 2014-2020, περισσότερα από 50 δις ετησίως. Το ποσό αντιστοιχεί στο 37% του προϋπολογισμού της ΕΕ.

Παρόλες αυτές τις διαπιστώσεις, ο Ευρωπαίος αγρότης εξακολουθεί να έχει πολύ μικρά κίνητρα για να γίνει πιο φιλικός προς το περιβάλλον. Η τρέχουσα πολιτική δεν βοηθά, μιας και η ΚΑΠ δεν υποστηρίζει αρκετά τις βιώσιμες γεωργικές πρακτικές. Το πρόβλημα θα χειροτερέψει, εκτός κι αν δημιουργηθούν πραγματικά κίνητρα που θα ενθαρρύνουν την βιώσιμη γεωργία.

Εκτός αυτού, ως καταναλωτές πρέπει να είμαστε ενημερωμένοι και απαιτητικοί. Να μην επαναπαυόμαστε και να σκεφτόμαστε μπροστά . Η φθηνή πατάτα μπορεί να μας εξοικονομεί λίγα χρήματα τώρα. Αλλά με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, τα χρήματα που απαιτούνται για τις επιδοτήσεις και για την εξισορρόπηση των αρνητικών επιπτώσεων αυτού του τρόπου παραγωγής θα πρέπει να πληρωθούν κάποια στιγμή.

Σκεφτείτε λοιπόν: είναι όντως τα 25 λεπτά το πραγματικό κόστος ενός κιλού συμβατικής πατάτας;

Πηγή: The Truth Behind the CAP: 13 Reasons for Green Reform