Η γυναίκα με τον κόκκινο χρυσό
Οι παλάμες της ήταν λερωμένες, μύριζαν όμως όμορφα. Επειδή ο κρόκος, ο κόκκινος χρυσός της Κοζάνης, μαζεύεται με τα χέρια. Λερώνει αλλά αφήνει το άρωμά του. Ο μύθος λέει πως ο Κρόκος ήταν φίλος του Ερμή, πάνω στο παιχνίδι όμως χτυπήθηκε στο κεφάλι και οι τρεις σταγόνες από το αίμα του έγιναν οι τρεις στήμονες σε ένα μοβ λουλούδι, που από τότε λέγεται κρόκος.
Όταν η Μαρία Γκούγκουρα ήταν στην σχολή της οι καθηγητές τους προετοίμαζαν για διευθυντές, άντε για υποδιευθυντές. "Πιο κάτω από υποδιευθυντές να μη δεχτείτε να δουλέψετε" τους έλεγαν. Μετά την αποφοίτηση όμως, οι πόρτες των διευθυντικών γραφείων ήταν κλειστές. "Αλλιώς τα είχαμε σκεφτεί κι αλλιώς τα έφεραν οι μεγάλοι", μονολογεί η Μαρία και ανακατεύει τα μοβ λουλούδια στο ξύλινο πλεκτό καλάθι.
Η Μαρία, λοιπόν, δεν το έβαλε κάτω. Επέστρεψε στο χωριό της, την Άνω Κώμη Κοζάνης, και φόρεσε τις γαλότσες της αγρότισσας. Δύσκολη δουλειά, 150.000 λουλούδια για 1 κιλό κρόκο. Και είπαμε, με τα χέρια. Τις δύο πρώτες χρονιές έπρεπε να κάνει υπομονή, η 3η και η 4η όμως είναι οι πιο αποδοτικές. Η τιμή του κρόκου είναι πιο ανεβασμένη από ποτέ και από τα 20 στρέμματα που καλλιεργεί η Μαρία μπορεί να κερδίσει από 10 έως 20 χιλιάδες ευρώ. "Γι' αυτό άρχισε να επιστρέφει ο κόσμος στα χωριά. Να φανταστείς στο χωριό μου μόνο, 20-25 οικογένειες το γύρισαν φέτος στον κρόκο. 1-2 στρέμματα ο καθένας. Δεν είναι όμως λίγα! Ένα στρέμμα δίνει 1000 ευρώ. Πού αλλού θα βρουν το χιλιάρικο σε 15 μέρες;"
Το μεροκάματο ξεκινάει από 25 και φτάνει μέχρι και 40 ευρώ. Παρά την κρίση όμως, οι εργάτες είναι κυρίως Βούλγαροι και Αλβανοί. "Οι Έλληνες ξέμαθαν και δεν έρχονται για το μεροκάματο. Ούτε φέτος ήρθαν δηλαδή, αν και τους περιμέναμε", λέει η Μαρία.
Οι διηγήσεις των παππούδων λένε πως ο βολβός ήρθε από την Τουρκία κρυμμένος σε ένα μπαστούνι και από τότε ρίζωσε στην Κοζάνη. "Καμιά φορά οι ξένοι εργάτες παίρνουν κανέναν βολβό να τον φυτέψουν στην χώρα τους. Δεν τα καταφέρνουν.", λέει η Μαρία γελώντας. "Ο Κρόκος βγαίνει μόνο στην Κοζάνη. Στο Ιράκ, στο Ιράν ακόμα και στην Ισπανία παράγουν κρόκο κατώτερης ποιότητας από τον δικό μας", συμπληρώνει.
Ο συνεταιρισμός πουλά τον κρόκο χοντρική περίπου 2 ευρώ το γραμμάριο και στον καταναλωτή θα φτάσει από 2,5 έως και 3 ευρώ. Έχει εκλεκτή γεύση αλλά έντονη και πικρή. Στο φαγητό χρησιμοποιείται σε μικρές ποσότητες. 2-3 ίνες αρκούν, όχι μόνο γιατί είναι ακριβός, αλλά γιατί σε μεγάλες ποσότητες θεωρείται τοξικός. Ανακουφίζει τους πόνους στο στομάχι, βοηθά την πέψη, αυξάνει την όρεξη, μειώνει το στρες, ρυθμίζει την γυναικεία περίοδο, βοηθά ακόμα και στη σύλληψη, καμαρώνουν οι γυναίκες του χωριού.
Για το τέλος, η Μαρία μας έχει φυλάξει ένα σακουλάκι γεμάτο κόκκινο χρυσό. Έχει μπει στο λυχνάρι κι έχει αποξηρανθεί. Είναι έτοιμος δηλαδή για μαγείρεμα. Καθώς μας συνοδεύει ως το αυτοκίνητο μας εξηγεί την αγαπημένη της συνταγή. Ριζότο με λαχανικά και κρόκο Κοζάνης.
Συνεταιρισμός κρόκου Νομού Κοζάνης
www.safran.gr
Όλη η χώρα «μια Κοζάνη»