Επιστροφή στο Κτήμα
Πριν από μερικά χρόνια, μια γνωστή σκηνοθέτης που ετοίμαζε ντοκιμαντέρ για τον αγροτουρισμό, παρατήρησε ότι κατά περίεργο τρόπο, διαπίστωσε ότι μόνο νέοι με διδακτορικό -κυρίως από το εξωτερικό- διάλεξαν να αφήσουν την πόλη και να επιστρέψουν στην επαρχία και τα χωριά για να δημιουργήσουν αγροτουριστικές επιχειρήσεις. Έπρεπε να έχει κάποιος ξεπεράσει τα νεο-ελληνικά συμπλέγματα για το ποιός θεωρείται πετυχημένος, για να πάρει την απόφαση να κάνει μια τέτοια δύσκολη αρχή. Τώρα πλέον φαίνεται πως είναι πολύ πιο συχνή η ανάποδη εσωτερική μετανάστευση: από την πόλη στο χωριό. Η New York Times, με ανταπόκριση από τη Χίο, που μάλιστα έγινε κεντρικό θέμα στην ηλεκτρονική έκδοση της εφημερίδας, μιλάει για νέους που κάνουν εκτροφή σαλιγκαριών ή ασχολούνται με την παραδοσιακή μαστιχοκαλλιέργεια του νησιού. Η οικονομική κατάσταση και η ανεργία των νέων κάνει πολλούς να αναζητούν διέξοδο στις αγροτικές καλλιέργειες, επισημαίνεται στο άρθρο.
Βέβαια, όπως γράφει η εφημερίδα - και το γνωρίζουμε πολύ καλά εμείς που ξεκινήσαμε το περιβόλι κάμποσα χρόνια πριν - η δουλειά είναι σκληρή και η επιτυχία κάθε άλλο παρά εγγυημένη. Μια συνταξιούχος Χιώτισσα, ομολογεί στο δημοσιογράφο της New York Times πως θα της κακοφαινόταν αν τα παιδιά της, αφού σπούδασαν, αλλά είναι άνεργα στην Αθήνα, γύριζαν στο νησί να καλλιεργήσουν τη γη. Όπως και πολλοί Έλληνες μεγαλύτερης ηλικίας, που άφησαν τη φτώχεια της επαρχίας τη δεκαετία του '60 και εγκαταστάθηκαν στην πρωτεύουσα με μεγάλα όνειρα για δουλειά γραφείου, το νιώθουν τώρα σαν προσωπική αποτυχία αν τα παιδιά τους ξαναγυρίσουν στο χωριό.
Άκουσα ότι πριν από δύο χρόνια ο σύλλογος γονέων κυκλαδίτικου νησιού απαγόρευσε σε καθηγήτρια να ξεκινήσει συνεταιρικό σχολικό περιβόλι. «Δεν στέλνουμε τα παιδιά μας στο σχολείο για να γίνουν αγρότες, αλλά για πάρουν εφόδια και να διοριστούν σε γραφείο», παρατήρησαν με οργή. Σήμερα, βέβαια, τα πράγματα έχουν αλλάξει ριζικά και δεν θα μου φαινόταν περίεργο αν σε πολλά δημόσια και ιδιωτικά σχολεία της πρωτεύουσας ξεκινήσουν εξωσχολικά μαθήματα κηπουρικής, μελισσοκομίας και άλλων αγροτικών εργασιών, μια και η ζήτηση φαίνεται πως είναι μεγάλη.
Η Ελλάδα έχει τη δυνατότητα να αναπτύξει πολλές και διάφορες καλλιέργειες, προχωρώντας και σε δεύτερο στάδιο επεξεργασίας εκλεκτών προϊόντων, έτσι που να αποκτούν επιπλέον αξία και να αποφέρουν κέρδος από τις εξαγωγές. Ακούω από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη ότι υπάρχει ζήτηση για τα ελληνικά φαγώσιμα, κι όχι μονάχα για σαλιγκάρια - με τα οποία μοιάζει να ασχολούνται όλο και περισσότεροι στα βόρεια και τα νότια της χώρας. Εκείνοι που έχουν όρεξη για δουλειά, και κέφι να προσπαθήσουν, θα δουν πως η καλλιέργεια της γης αν και συχνά κουραστική και δύσκολη, προσφέρει ικανοποίηση που δύσκολα περιγράφεται...