Σήμερα γάμος γίνεται, στις Ασίτες Ηρακλείου!

της Εύας Παρακεντάκη 15 Ιουλίου 2016 • Μαγειρικές ιστορίες • Κρήτη, Κάτω Ασίτες, Ψηλορείτης, γάμος, έθιμα του γάμου, Συνεταιρισμός Γυναικών Κάτω Ασιτών, παραδοσιακά προϊόντα, ξόμπλια, ξόμπλι, γαμοκουλούρα

Σε μία από τις γαστρονομικές μου περιπλανήσεις, ο δρόμος μου με έβγαλε στις Κάτω Ασίτες, ένα χωριό χτισμένο στις παρυφές του Ψηλορείτη σε απόσταση 24 χιλιομέτρων από την πόλη του Ηρακλείου. Εκεί γνώρισα την Καίτη Περογαμβράκη! Μια κρητικιά τσαούσα, άξια και νοικοκυρά από τις λίγες.

Το 2001, αυτή και άλλες έξι άξιες νοικοκυρές αποφάσισαν να δημιουργήσουν τον γυναικείο συναιτερισμό «Παραδοσιακά Ασιτιανά Εδέσματα - Συνεταιρισμός Γυναικών Κάτω Ασιτών». Καμία από τις γυναίκες του συνεταιρισμού δεν είχε επαγγελματική κατάρτιση αρτοποιού ή ζαχαροπλάστη, ένα κοινό είχαν όλες, πολλές παραδοσιακές συνταγές που η καθεμιά έφτιαχνε για την οικογένειά της. Σκοπός εξαρχής ήταν - και είναι - η διατήρηση των παραδόσεων του τόπου, μεταφέροντάς τες από γενιά σε γενιά.

Όλα τα είδη τους φτιάχνονται με αγνά υλικά, μεράκι, χωρίς συντηρητικά και χρωστικές και με φροντίδα και αγάπη, όπως τα φτιάχνουμε για τα παιδιά μας. Οι συνταγές παλιές, από τις μαμάδες και τις γιαγιάδες αυτών, γεμάτες παράδοση και γεύση, που τις κρατάνε μέχρι σήμερα από πείσμα και ενάντια σε καθετί ξενόφερτο και τυποποιημένο. Ταΐζουν και δυο χωριά από το ψωμάκι τους, γιατί φούρνος τριγύρω δεν υπάρχει. Εμένα με γοήτευσαν όταν είδα τις «ξομπλιάστρες» να ετοιμάζουν την κουλούρα του γάμου με τα ξόμπλια!

«Σε κάθε γάμο στην Κρήτη φτιάχνουν τη γαμοκουλούρα. Ένα έθιμο τόσων πολλών χρόνων, που έχει γίνει πλέον ιστορικό στοιχείο. Τα περίτεχνα ψωμιά ετοιμάζονται μία εβδομάδα πριν τον γάμο. Οι ξομπλιαστές γαμήλιες κουλούρες, οι οποίες στολίζονται με ανάγλυφα μοτίβα και σύμβολα γονιμότητας και ευημερίας, όπως φίδια, σπόρους, πουλιά, σταφύλια, είναι απαραίτητες σε κάθε γάμο, επίσης τις κοσμούν με τα σύμβολα της ευγονίας, δηλαδή τα ρόδια, τα σταφύλια και τα κουκουνάρια».

Τι είναι όμως το ξόμπλι; Ξόμπλι σημαίνει πρότυπο, παράδειγμα, στόλισμα, κέντημα. Αλλά υπάρχει και η έκφραση «να σε πιάσει η ξομπλιάστρα στο στόμα της, να σε γεμίσει πλουμιά». Όπως και να έχει, η γαμοκουλούρα είναι Κρήτη. Και είμαστε πολύ περήφανοι που υπάρχουν νέες γυναίκες που συνεχίζουν αυτή την παράδοση, οι οποίες την μεταλαμπαδεύουν στις νεότερες με περίσσιο ζήλο! Σας έχω και συνταγούλα - ε τι; Έτσι θα σας άφηνα; Για να σας δω, προκομμένα μου, να πιάνετε το ξόμπλι.

Υλικά

2 κιλά αλεύρι
½ κιλό ζάχαρη
1 ποτήρι γάλα
1 ποτήρι πορτοκάλι
1 ποτήρι λάδι
1 κουταλιά κανελογαρύφαλλα
½ κιλό προζύμι
20 γρ. μπέικιν πάουντερ
¼ κ.γ. μαστίχα
30 γραμμάρια μαγιά

Εκτέλεση

Διαλύουμε σε χλιαρό γάλα το προζύμι με τη μαγιά και λίγο αλεύρι. Το αφήνουμε στην άκρη σε μια λεκάνη, αναμειγνύουμε όλα τα υγρά, γάλα, λάδι, πορτοκάλι, προσθέτουμε τη ζάχαρη, την κανέλα, το μπέικιν, τη μαστίχα, και στο τέλος ρίχνουμε τον χυλό που έχουμε κάνει με το προζύμι και τη μαγιά. Προσθέτουμε το αλεύρι και ζυμώνουμε μέχρι να προκύψει ζύμη μαλακιά, την αφήνουμε να «ξεκουραστεί» περίπου μίση ώρα και φτιάχνουμε το κουλούρι, που το σκεπάζουμε μέχρι να φουσκώσει.

Στο ενδιάμεσο φτιάχνουμε τα ξόμπλια και, αφού φουσκώσει το κουλούρι, τα στολίζουμε επάνω και το φουρνίζουμε σε μέτρια ζεσταμένο φούρνο, στοους 170 -180 βαθμούς, για περίπου 35 -40 λεπτά.