Γαστρονομικά ανέκδοτα από την Κούβα του Κάστρο
«Δεν μπορεί κανείς να ξέρει τι σημαίνει τρώω, αν δεν έχει φάει πριν την Επανάσταση.»
Ταλεϊράνδος
Ο πρόσφατος θάνατος του Φιντέλ Κάστρο κλείνει μια μεγάλη περίοδο στην ιστορία της Κούβας, αλλά και της Λατινικής Αμερικής. Το σημερινό σημείωμα παρουσιάζει μερικά γαστρονομικά ανέκδοτα από την Κούβα του Κάστρο. Πηγή είναι το βιβλίο του Καταλανού δημοσιογράφου και συγγραφέα Μανουέλ Βαθκέθ Μονταλμπάν «Και ο Θεός μπήκε στην Αβάνα», εκδόσεις Καστανιώτη 2001. Η μετάφραση από τα ισπανικά είναι της Αγγελικής Αλεξοπούλου.
Το βιβλίο γράφτηκε με την αφορμή της επίσκεψης του Πάπα Ιωάννη Παύλου Β’ στην Κούβα, τον Ιανουάριο 1998. Ο Μονταλμπάν ήταν διακεκριμένος δημοσιογράφος στην Ισπανία, συγγραφέας, μέγας λάτρης της γαστρονομίας και είχε συναντηθεί πολλές φορές με τον Φιντέλ Κάστρο.
Αρχίζω με το πιο αθώο ανέκδοτο της «Ειδικής Περιόδου».
«Τι έχουν κοινό ένα κουβανέζικο ψυγείο και μια καρύδα;
Ότι και τα δύο μέσα έχουν μόνο νερό.»
Υπάρχει κι ένα σκληρό.
«Στον ζωολογικό κήπο της Αβάνας υπήρχαν διάφορες πινακίδες. Στην αρχή αντικατέστησαν την πινακίδα «Μην ταΐζετε τα ζώα» με την πινακίδα «Μην τρώτε την τροφή των ζώων». Αργότερα την αντικατέστησαν κι αυτήν με την πινακίδα «Μην τρώτε τα ζώα».
Ο Κάστρο είχε προσωπική γνώμη για το πώς θα πρέπει να μαγειρεύονται οι καραβίδες και οι αστακοί. «Το καλύτερο είναι να μην τα βράζεις, γιατί το βρασμένο νερό αφαιρεί από την ουσία και τη γεύση τους και σκληραίνει λίγο το κρέας τους. Προτιμώ να τα ψήνω στον φούρνο ή να τα περνάω στη σούβλα. Για την καραβίδα αρκούν πέντε λεπτά στη σούβλα. Ο αστακός θέλει ένδεκα λεπτά στον φούρνο και έξι λεπτά στη σούβλα πάνω στα κάρβουνα. Το καλό φαγητό είναι το απλό φαγητό».
Το αγαπημένο φαγητό του Κάστρο ήταν «σούπα φρέσκιας χελώνας». Το ετοίμαζε συχνά η επί είκοσι τρία χρόνια αφοσιωμένη γραμματέας του, Σέλια Σάντσες.
Η έλλειψη τροφίμων ήταν –και μάλλον εξακολουθεί να είναι– μεγάλο πρόβλημα για την Κούβα και τον λαό της. Η χρήση δελτίου τροφίμων απλά περιορίζει τις αρνητικές συνέπειες, δεν λύνει το πρόβλημα. Το χιούμορ όμως δίνει πάντα λύσεις.
Μια γριά πηγαίνει στον χασάπη και του λέει: «Χασάπη, θα ήθελα δύο λίβρες φιλέτο».
«Καλή μου, δεν υπάρχει φιλέτο.»
«Τότε δώσε μου δύο λίβρες παϊδάκια.»
«Καλή μου, δεν υπάρχουν παϊδάκια.»
«Τότε δώσε μου ένα ποδαράκι.»
«Δεν υπάρχει πόδι.»
Η γριά γυναίκα φεύγει και ο χασάπης σχολιάζει: «Μπράβο μνήμη που την έχει η γριά!»
Και μερικές τιμές από τη μαύρη αγορά κρέατος. Μισό κιλό χοιρινό λίπος κοστίζει ενάμισι δολάριο, ένα κιλό κρέας δεύτερης κατηγορίας σχεδόν δέκα δολάρια, μισό κιλό αρνίσιο κρέας είκοσι πέντε πέσος, όταν ο μέσος μηνιαίος μισθός δεν ξεπερνάει τα διακόσια πέσος.
Η κατάσταση με την έλλειψη τροφίμων είναι πολύ σοβαρή. Κυκλοφορούν συνταγές με μαγειρεμένη φλούδα μπανάνας ή φλούδα γκρέιπφρουτ πανέ. Ακόμη και ο Μονταλμπάν, που ήταν ένας χαμηλών τόνων και πρακτικός άνθρωπος, μοιάζει να τα χάνει καθώς προσπαθεί να περιγράψει την κατάσταση στην πεινασμένη Κούβα. Δεν τα καταφέρνει όμως πολύ καλά και το ξέρει. Γι’ αυτό και μετά από την προσπάθεια που έκανε τα παρατάει.
Κι έτσι εξαντλείται η μοναδική πηγή που βρήκα για τη γαστρονομία στην Κούβα του Φιντέλ Κάστρο. Δεν ξέρω τι θα αποφανθεί εν τέλει η Ιστορία για την Επανάσταση του Κάστρο. Το σίγουρο όμως είναι ότι η γαστρονομία της Επανάστασης ήτανε μια μεγάλη αποτυχία και πηγή δυστυχίας για τους κατοίκους της Κούβας.
*Ο Νίκος Μορόπουλος είναι δημιουργός του μπλογκ ΕΥΩΧΙΑ