ΑΠΣΙ Πίνδος, πάντα μπροστά με τεχνολογία αιχμής
Το 1958, εκπρόσωποι του Παγκόσμιου Συμβουλίου Εκκλησιών επισκέφτηκαν τα Ιωάννινα διερευνώντας τι είδους επιχειρήσεις θα μπορούσαν να ιδρυθούν στο πλαίσιο του Σχεδίου Μάρσαλ για τη στήριξη της περιοχής εκείνα τα δύσκολα μεταπολεμικά χρόνια. Και τότε συνέβη ένα… τροχαίο, που έμελλε να ανοίξει τον δρόμο για τη δημιουργία του πιο επιτυχημένου ελληνικού συνεταιρισμού, και ενός από τους καλύτερους του κόσμου, και θα σφράγιζε την πορεία της ελληνικής πτηνοτροφίας.
Ψάχνοντας να βρουν τον ιδιοκτήτη της κότας, που τριγύριζε αμέριμνη στον δρόμο (και την σκότωσαν κατά λάθος), για να τον αποζημιώσουν, οι ερευνητές βρέθηκαν σε μια αυλή γεμάτη πουλερικά. Αυτό ήταν. Με την παρότρυνσή τους, εφτά αγρότες από τον νομό Ιωαννίνων αποφάσισαν να ασχοληθούν με την οργανωμένη παραγωγή πουλερικών για να συμπληρώσουν το εισόδημά τους. Και προσέλαβαν δύο εργαζόμενους.
Αρχικά η προσπάθεια λειτουργούσε πειραματικά, αλλά το 1962 ορίστηκαν οι αυστηροί κανόνες του Αγροτικού Πτηνοτροφικού Συνεταιρισμού Ιωαννίνων Πίνδος, οι οποίοι ισχύουν μέχρι σήμερα. Τρεις γενιές αργότερα (με πολλά παιδιά να συνεχίζουν την δουλειά των γονιών τους έχοντας κάνει ανάλογες σπουδές), ο συνεταιρισμός έχει πάνω από 500 μέλη (45% των οποίων είναι γυναίκες) και 1200 εργαζόμενους, παράγει περισσότερο από το 30% της ελληνικής πτηνοτροφικής παραγωγής και τρέφει καθημερινά περισσότερους από ένα εκατομμύριο ανθρώπους στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Είναι μια πλήρως καθετοποιημένη επιχείρηση, που δίνει έμφαση στην κυκλική οικονομία και στη μείωση του αποτυπώματός της στο περιβάλλον, και η οποία διαθέτει πτηνοτροφικές μονάδες, εκκολαπτήριο, πλήρως αυτοματοποιημένο φυραματοποιείο για την παραγωγή των δικών της ζωοτροφών, πτηνοσφαγείο, εργοστάσιο τυποποιημένων και έτοιμων ψημένων προϊόντων, ψυκτικές εγκαταστάσεις, υπερσύγχρονο εργαστήριο, και εργοστάσιο παραγωγής οργανικού λιπάσματος, δικό της δίκτυο διανομής με έναν στόλο 200 ιδιόκτητων φορτηγών-ψυγείων, και 16 ιδιόκτητα υποκαταστήματα σε όλη την Ελλάδα.
Την εξέλιξη του υποδειγματικού συνεταιρισμού μας εξιστόρησε ο οικοδεσπότης μας, γενικός διευθυντής της Πίνδος Λάζαρος Τσακανίκας, που μας υποδέχτηκε (όπως κάνουν όλοι οι Γιαννιώτες όταν πας για πρώτη φορά στην πόλη τους) στην «Κουκουβάγια», μια ταβέρνα στο χωριό Λιγγιάδες με συγκλονιστική θέα στη λίμνη των Ιωαννίνων και στο νησάκι.
Εβρεχε εκείνο το απόγευμα και δεν μας έκανε τη χάρη ο καιρός να χαρούμε το λαμπρό ηλιοβασίλεμα, αλλά δεν έχει σημασία. (Τα Ιωάννινα είναι μια από τις πιο ωραίες πόλεις της χώρας μας και τώρα με την Ιονία Οδό, η πρόσβαση είναι πανεύκολη και ευχάριστη, και δεν θα μπορούσα να μην το πω και αυτό, εδώ).
Τις επόμενες δύο ημέρες ο καιρός ήταν εξαιρετικός και απολαύσαμε –πάντα με τη φροντίδα του οικοδεσπότη μας- βόλτες στην Καστροπολιτεία των Ιωαννίνων, που έλαμπε γεμάτη χαρούμενο κόσμο παντού, επισκέψεις στο εκπληκτικό Μουσείο Αργυροτεχνίας στο Ιτς Καλέ, το «εσωτερικό κάστρο» της βυζαντινής ακρόπολης, και μετά στο Νησάκι στη λίμνη Παμβώτιδα -το μοναδικό κατοικούμενο νησί λίμνης στην Ευρώπη- όπου είχαμε την τύχη να μας ξεναγήσει στον ναό του Αγίου Νικολάου των Φιλανθρωπηνών, του 13ου αιώνα, η μοναχή Μωυσία.
Νέα προϊόντα
Το ταξίδι μας στα Ιωάννινα έγινε με αφορμή το λανσάρισμα της νέας σειράς προϊόντων από κοτόπουλο «Ετοιμα Ψημένα», νωπά και κατεψυγμένα, που παρουσιάζει η Πίνδος, εμπλουτίζοντας ακόμα περισσότερο την ευρεία γκάμα των προϊόντων της από κοτόπουλο υψηλής ποιότητας και διατροφικής αξίας.
Ιδανική και νόστιμη καθημερινή επιλογή, από 100% ελληνικά ορεινά κοτόπουλα Πίνδος με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη, χωρίς συντηρητικά, τα νέα προϊόντα είναι έτοιμα σε λίγα λεπτά, προσφέροντας ένα θρεπτικό γεύμα για όλη την οικογένεια.
Η νέα σειρά «Ετοιμα Ψημένα» περιλαμβάνει nuggets, cordon bleu, κοτομπουκιές πανέ και κοτομπουκιές ψημένες, φιλέτο στήθος, κροκέτες, προϊόντα φτιαγμένα από τρυφερό φιλέτο στήθος κοτόπουλου. Η λίστα των προϊόντων συμπληρώνεται με κεφτεδάκια, κοπανάκια ψημένα και παναρισμένα, φιλετάκια ψημένα και παναρισμένα, χειροποίητο μπιφτέκι, κινέζικες φτερούγες, φτερούγες BBQ, burger και γύρο κοτόπουλο.
Παράγονται με τη μέθοδο συσκευασίας (MAP) σε τροποποιημένη ατμόσφαιρα, που εξασφαλίζει άριστη ποιότητα και γεύση, σε συσκευασίες από 30% ανακυκλωμένο πλαστικό (r-Pet), τις οποίες πρώτη η Πίνδος χρησιμοποιεί.
Η παραγωγή της σειράς «Ετοιμα Ψημένα» γίνεται στη νέα εξειδικευμένη Βιομηχανική Μονάδα Επεξεργασίας Κοτόπουλου, όπου η Πίνδος εφαρμόζει τις πιο σύγχρονες μεθόδους, που διαθέτει σήμερα η τεχνολογία της πτηνοτροφίας διεθνώς. Η κατασκευή της μονάδας κόστισε περίπου 8 εκατ. ευρώ και ολοκληρώθηκε τον Οκτώβριο του 2021.
Προς το παρόν απασχολούνται περίπου 60 άτομα με προοπτική οι εργαζόμενοι στη νέα μονάδα να ξεπεράσουν τους 150, και έχει πέντε γραμμές παραγωγής: μια γραμμή για αποστέωση του κοτόπουλου (να σημειωθεί ότι ο συνεταιρισμός επεξεργάζεται το κρέας, αλλά δίνει μέρος του και σε άλλες εταιρείες για επεξεργασία), μια αυτόματη γραμμή παραγωγής γύρου κατεψυγμένου, δύο γραμμές για τα «Ετοιμα Ψημένα» (μία καινούργια με δυναμικότητα 1300 κιλά την ώρα και μία παλιά που θα προστεθεί και αυτή σύντομα), μια γραμμή για «Μαριναρισμένα» (έχουν γίνει οι δοκιμές και σύντομα θα αρχίσουν να παράγονται). Τέλος, το 2023 θα προστεθεί άλλη μία γραμμή για «Ετοιμα Γεύματα», μια σειρά που θα δίνει λύσεις σε νέες νοικοκυρές.
Στόχοι και κανόνες
Σύμφωνα με τους κανόνες λειτουργίας, που ορίστηκαν το 1962, ο συνεταιρισμός ελέγχει πλήρως τη διατροφή των πουλερικών, οι πτηνοτρόφοι – μέλη λαμβάνουν όλες τις πρώτες ύλες, που χρειάζονται, και παραδίδουν ολόκληρη την παραγωγή τους στον συνεταιρισμό, ο οποίος στη συνέχεια αναλαμβάνει την επεξεργασία τη διάθεση των προϊόντων στην αγορά.
Το κέρδος καθορίζεται επίσης από τον συνεταιρισμό. Ο παραγωγός ξέρει από την αρχή της χρονιάς σε τι τιμή θα αγοράσει την ζωοτροφή και τον νεοσσό, και σε ποια τιμή θα δώσει το κρέας του. Ανάλογα, λοιπόν, με τη μονάδα που διαθέτει είναι και τα κέρδη του.
Τα επιπλέον κέρδη μένουν στον συνεταιρισμό και γίνονται επενδύσεις, αντίστοιχα, αν κάποια χρονιά προκύψει ζημία οι παραγωγοί επιστρέφουν κάποια χρήματα από αυτά, που πήραν για να είναι ο συνεταιρισμός πάντοτε μια κερδοφόρα επιχείρηση.
Εξαρχής, στόχος του πρότυπου συνεταιρισμού Πίνδος ήταν να αναπτύξει την πτηνοτροφία στην Ηπειρο, και το πέτυχε. Τα Ιωάννινα είναι η πρώτη πόλη σε παραγωγή κοτόπουλου στην Ελλάδα: η Πίνδος και η ιδιωτική εταιρεία Νιτσιάκος (που προέρχεται επίσης από τους κόλπους του συνεταιρισμού) παράγουν το 60% του ελληνικού κοτόπουλου, ενώ στα Ιωάννινα παράγεται το 90% των αβγών εκκολάψεων από τις πατρογονικές όρνιθες.
Με ευχαριστημένους εργαζόμενους, αποδεκτός κατ΄ αρχάς από τους πτηνοτρόφους, που είδαν ένα καλύτερο μέλλον για την οικογένειές τους, αλλά και από την κοινωνία των Ιωαννίνων (υπολογίζεται ότι φέρνει στην αγορά του νομού πάνω από 40 εκατ. ευρώ το χρόνο), και βέβαια χάρη στην άριστη ποιότητα και την ασφάλεια των προϊόντων του, ο συνεταιρισμός κατέκτησε και διατηρεί εδώ και δεκαετίες πιστούς πελάτες (σούπερ μάρκετ, κρεοπωλεία, εστιατόρια, και καταναλωτές). Ακόμη, η Πίνδος στηρίζει τους εργαζόμενούς της και τους παραγωγούς της σε οποιαδήποτε ζημιά, και προχωράει σε κοινωνικές και αθλητικές δράσεις σε όλη την Ελλάδα.
Καινοτομεί, εξάλλου, συνεχώς, ωθώντας σε ανάπτυξη όλο τον κλάδο της πτηνοτροφίας στη χώρα μας. Με σεβασμό στο περιβάλλον, έχει φτιάξει μονάδα συγκέντρωσης αποβλήτων των πτηνοτροφείων (κουτσουλιές), τα οποία μετατρέπει σε λίπασμα, που χρησιμοποιείται για τη λίπανση των χωραφιών σε όλη την Ελλάδα, ενώ επίσης αδρανοποιεί τα απόβλητα των σφαγείων και τα ψόφια κοτόπουλα, που συγκεντρώνει από όλα τα πτηνοτροφεία. Ακόμη, στο πεδίο της ενέργειας, έχει ιδρύσει δύο ενεργειακές κοινότητες και ετοιμάζει μια μονάδα με βιοαέρια την αξιοποίηση των αποβλήτων.
Ρομποτική τεχνολογία αιχμής
Πρωτοπόρος στον έλεγχο τροφίμων, ο ΑΠΣΙ Πίνδος εφαρμόζει εδώ και 15 χρόνια το «δόγμα της ενιαίας υγείας»: θεωρεί την υγεία του καταναλωτή άμεσα συνυφασμένη με την υγεία του σμήνους, πράγμα που τα τελευταία χρόνια έχει τεθεί σαν στόχος από τον ΠΟΥ και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την παγκόσμια παραγωγή τροφίμων.
Διαθέτει ένα διαπιστευμένο, υπερσύγχρονο εργαστήριο, που λειτουργεί από το 1999 με 100% επιτυχία στα διεθνή εργαστηριακά συστήματα ελέγχου, με τρία σκέλη: χημικό (ελέγχει τη διατροφική αξία των προϊόντων και των ζωοτροφών), μικροβιολογικό και μοριακό, το μοναδικό στην ελληνική πτηνοτροφία και την ελληνική ζωική παραγωγή. Οπως μας εξήγησε ο υπεύθυνος του εργαστηρίου μικροβιολόγος Απόστολος Πατσιάς, στο εργαστήριο της Πίνδος χρησιμοποιούν ένα από τα πιο προηγμένα συστήματα ρομποτικής τεχνολογίας στον κόσμο, μοναδικό στην ελληνική ζωική παραγωγή, και από τα ελάχιστα στην Ευρώπη, για την ανίχνευση παθογόνων μικροοργανισμών, το οποίο μέχρι σήμερα εφαρμοζόταν μόνο σε ερευνητικά κέντρα και νοσοκομεία για τον έλεγχο της υγείας των ανθρώπων.
Το αυτόματο ρομποτικό σύστημα εργαστηριακών αναλύσεων BEAR ανιχνεύει σε λιγότερο από 24 ώρες τη σαλμονέλα (σε αντίθεση με κλασική μέθοδο που απαιτεί πέντε ημέρες), τη λιστέρια και το καμπυλοβακτήριο. Είναι εφοδιασμένο με λογισμικά, τα οποία, επιπλέον, ερμηνεύουν τα αποτελέσματα και στέλνει απευθείας στα κινητά τηλέφωνα των κτηνιάτρων τη γνωμάτευση μαζί με τα εργαστηριακά αποτελέσματα. Η χρήση του έχει στόχο την ακόμα μεγαλύτερη προστασία του καταναλωτή και την ενίσχυση της στρατηγικής της επιχείρησης να παράγει προϊόντα, στα οποία οι επόμενες γενιές πουλερικών δεν θα έχουν έρθει σε επαφή με κανέναν μικροβιακό παράγοντα: όχι απλά για να μην υπάρχουν κατάλοιπα μικροβιακών παραγόντων –ούτε τώρα υπάρχουν– αλλά για να μην υπάρχει σε κανένα σημείο στην γραμμή παραγωγής ανθεκτικός μικροοργανισμός.
Για τον έλεγχο της σαλμονέλας, εξάλλου, εφαρμόζεται ένα τεράστιο πρόγραμμα ελέγχου που αρχίζει από τις ζωοτροφές· το ελάχιστο ίχνος σαλμονέλας καταστρέφεται και τα πτηνά εμβολιάζονται για να μεταφέρουν τη μητρική ανοσία στα κοτόπουλα κρεατοπαραγωγής (Οπως μεταφέρεται η μητρική ανοσία από τη μητέρα στο βρέφος μέσω του θηλασμού και το προστατεύει, ακριβώς έτσι μεταφέρεται και η μητρική ανοσία μέσω του κρόκου στον νεοσσό). Ο έλεγχος συνεχίζεται με υψηλά συστήματα βιοασφάλειας για τη θωράκιση των πτηνοτροφείων από παράγοντες, που θα μπορούσαν να μολύνουν τη μονάδα, ενώ όταν ολοκληρώνεται ο κύκλος παραγωγής γίνονται απολυμάνσεις τόσο στα κοτόπουλα κρεατοπαραγωγής όσο και στα κοτόπουλα αναπαραγωγής.
Η διατροφή είναι 100% φυτική και χρησιμοποιούνται μια σειρά από τεχνολογίες, με χρήση φυτικών οργανικών οξέων για την προστασία της ζωοτροφής από τυχόν επιμόλυνση, που μπορεί να γίνει π.χ. σε ένα φορτηγό. Επίσης χρησιμοποιούνται προστατευμένα οργανικά φυτικά οξέα (όπως τα πρεβιοτικά και τα προβιοτικά που λαμβάνουν οι άνθρωποι), τα οποία αποδεσμεύονται μέσα στο πεπτικό σύστημα των πουλιών, και αν τυχόν μια σαλμονέλα καταφέρει να περάσει όλα τα εμπόδια, την καταπολεμούν μέσα στο πεπτικό σύστημα του πουλιού· επιπλέον είναι ωφέλιμα γενικότερα για την υγεία του πτηνού.
Ακόμη, υπάρχει πολύ ισχυρή ισχυρή γεωτεχνική και κτηνιατρική επίβλεψη. Πρόκειται, για ένα κλειστό σύστημα με 100% έλεγχο σε όλα τα στάδια παραγωγής, σε όλα τα πτηνοτροφεία και σε όλα τα τελικά προϊόντα, με τεράστια ταχύτητα και αξιοπιστία σε σχέση με τις κλασικές μεθόδους ελέγχου. Με μοριακές τεχνικές, εξάλλου, γίνονται έλεγχοι υγιεινής σε όλα τα εργοστάσια και σε όλες τις εκμεταλλεύσεις μετά τον καθαρισμό και την απολύμανση.
Το εργαστήριο ασχολείται, επίσης, με την μελέτη και την επιβεβαίωση του χρόνου διατηρησιμότητας· τα προϊόντα αποθηκεύονται σε συνθήκες που προσομοιάζουν με αυτές στο ράφι, συχνά και σε δυσμενέστερες (παρόλο ότι τα τελευταία χρόνια η ελληνική εφοδιαστική αλυσίδα έχει βελτιωθεί πάρα πολύ), και μετρώντας δείκτες οργανοληπτικούς, χημικούς και μικροβιολογικούς επιβεβαιώνεται η διάρκεια ζωής, δίνοντας πάντα ένα 10% επιπλέον.
Επιπλέον, ο συνεταιρισμός Πίνδος συμμετέχει σε πάρα πολλά ερευνητικά προγράμματα, σχεδόν με όλους τους συναφείς φορείς: ενδεικτικά αναφέρονται το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και το Αριστοτέλειο, το Εθνικό Κέντρο Τεχνολογίας και Ανάπτυξης, το Ινστιτούτο Παστέρ, και ο Δημόκριτος ενώ επίσης συνάπτει και διεθνείς συνεργασίες. Απασχολεί περισσότερους από 150 ερευνητές σε έναν κύκλο ερευνητικών εργασιών που ξεπερνάει τα 7 εκατ. ευρώ. Η κατεύθυνση της έρευνας και της ανάπτυξης του συνεταιρισμού έχει να κάνει με προγράμματα εσωτερικής έρευνας, για την ασφάλεια και την αειφορία, και ένα πρόγραμμα για το ανθρακικό αποτύπωμα σε συνεργασία με την Αμερικανική Γεωργική Σχολή και την ΑΒ Βασιλόπουλος, για πιστοποίηση εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα από την εκτροφή του κοτόπουλου (το πρώτο ευρωπαϊκό πείραμα που γίνεται στο πεδίο αυτό για τα κοτόπουλα). Ακόμη εφαρμόζει αρκετά προγράμματα για την ασφάλεια και την ποιότητα των τελικών προϊόντων, ενώ συνεργάζεται ειδικά με το Παστέρ σε ένα ερευνητικό project, στο οποίο αποδείχτηκε ήδη ότι τα κοτόπουλα ελεύθερης βοσκής έχουν ιδιαίτερα ανεπτυγμένη φυσική ανοσία.
Τέλος, εδώ και δύο χρόνια, λαμβάνονται συνεχώς δείγματα από τα πτηνοτροφεία και στη συνέχεια -με μια ειδική συσκευή που ανιχνεύει τα απειροελάχιστα ίχνη κάποιου παθογόνου μικροοργανισμού πριν καν αυτός αρρωστήσει τα πτηνά- γίνεται έλεγχος DNA για να διαγνωστεί αν έχει μπει κάποιο μικρόβιο στο σύστημα των πουλιών. Πρόκειται για μια πρωτοπόρο τεχνολογία, που εφαρμόζεται για πρώτη φορά σε παγκόσμιο επίπεδο, σε τρία ερευνητικά projects που πραγματοποιούνται ταυτόχρονα, στις ΗΠΑ, στην Ευρώπη (την οποία εκπροσωπεί ο συνεταιρισμός Πίνδος) και στην Κίνα, με εξαιρετικά αποτελέσματα μέχρι στιγμής. Σκοπό έχουν την εφαρμογή μοριακής τεχνολογίας σε επίπεδο πρόβλεψης ώστε να παράγονται πουλερικά καθαρά από αντιβιοτικά.