Εγώ τα λέω ζουμπούλια
Juliet: What’s in a name? A rose
By any other name would smell as sweet.
--Romeo and Juliet by William Shakespeare
Εσείς να τους λέτε όπως θέλετε, αλλά εγώ όταν μεγάλωνα στην Κηφισιά τους ήξερα ως «ζουμπούλια» τους νάρκισσους (Narcissus tazetta), αυτά τα άσπρα και ευωδιαστά βολβοειδή λουλούδια που γεμίζουν τις εξοχές κάθε Δεκέμβριο, και στις γιορτές τα πουλάνε σε ματσάκια οι πλανόδιοι της Αθήνας μαζί με το γκι το ου και τις κρεμμύδες. Γιατί είμαι τόσο αγανακτισμένη; Γιατί άλλοι όταν λένε «ζουμπούλι» εννοούν τον υάκινθο (Hyacinthus), το κοντόχοντρο, επίσης ευωδιαστό βολβοειδές που ανθίζει την άνοιξη, συχνά σε γλάστρες (ακόμα και μέσα στο σπίτι) συνήθως σε τόνους μωβ και ροζ. Αλλά το κακό δεν σταματάει εκεί…. Όταν μεγάλωνα «υάκινθο» λέγαμε το Polyanthes tuberosa, επίσης βολβοειδές και άκρως ευωδιαστό ψιλόλιγνο, λευκό λουλούδι που άνθιζε το καλοκαίρι. Πλήρες κομφούζιο!
Γι αυτό ο θεός (μέσω του Λινναίου) έκανε τις βοτανικές ονομασίες… για να ξέρουμε γιατί μιλάμε. Γιατί αν εμείς που μεγαλώσαμε στο ίδιο μέρος και βράζουμε στο ίδιο καζάνι δεν μπορούμε να ξεχωρίσουμε ποιο είναι ποιο ανάμεσα σε τρία καθημερινά λουλουδάκια, σκεφτείτε τι γίνεται με τις πάμπολλες τοπικές ονομασίες. Και δεν είναι μόνο η αφάνταστη γλωσσική ποικιλία, είναι και το ότι η ίδια ονομασία χρησιμοποιείται σε διαφορετικά μέρη της Ελλάδας για διαφορετικά φυτά.
Λοιπόν, να το ξεκαθαρίσουμε: εγώ πάντα χρησιμοποιώ ή παραθέτω την βοτανική ονομασία— έτσι κι αλλιώς πάνω από τις μισές (οι δυόμιση από τις παραπάνω τρείς) είναι ελληνικές. Δεν πρόκειται για φυτολογική σνομπαρία ή επίδειξη γνώσεων, δεν πρόκειται καν για προσπάθεια εκπαίδευσης του κοινού (βέβαια, αν γίνει κι αυτό καλό είναι), πρόκειται για το στοιχειώδες δημοσιογραφικό καθήκον, την ακρίβεια έκφρασης.
(Μια παρένθεση εδώ για να σας πω πως έχει λύσει το πρόβλημα των λουλουδιών ο φίλος μου ο Νιόνιος απ το Γαστούρι: όλους τους βολβούς τους λέει «κρίνους,» όλα τα αναρριχητικά τα λέει «τσατσαμίδια» και όλα τα υπόλοιπα «φλοέτες.»)
Οι νάρκισσοι εδώ στο κτήμα άρχισαν να ανθίζουν πριν από μια εβδομάδα περίπου, και θα κρατήσουν μέχρι τις αρχές του καινούργιου χρόνου. Είναι από τα κοινά ιθαγενή φυτά της Ελλάδας, αλλά δεν ξέρω αν ξεκίνησαν άγρια εδώ στην περιοχή μας, ή ξαπλώθηκαν ύστερα από μια αρχική φύτευση στον κήπο (είναι από τα φυτά που πολλαπλασιάζονται μόνα τους με την μεγαλύτερη ευκολία). Τώρα είναι παντού. Μόλις έκοψα ένα τεράστιο μπουκέτο (φωτογραφία) από τον ελαιώνα, για να μπορέσουμε ν απλώσουμε δίχτυα για τις ελιές.