Bostanistas.gr : Ιστορίες για να τρεφόμαστε διαφορετικά

Πριν ούτε 50 χρόνια, δηλαδή προτού εγκατασταθεί το εθνικό δίκτυο ύδρευσης, το πόσιμο νερό ήταν προνόμιο λίγων, καθώς οι καθαρές πηγές νερού ήταν περιορισμένες και φυσικά ο κόσμος τα καλοκαίρια τις εκμεταλλευόταν για την παραγωγή φαγητού.

Όμως σε πολλές περιοχές ή ακόμα και σε ξερά νησάκια, που δεν υπήρχε η πολυτέλεια πηγής νερού, ο κόσμος καλλιεργούσε με άνυδρες τεχνικές το φαγητό του το καλοκαίρι. Όσο περίεργο και αν μας ακούγεται, η άνυδρη τεχνική ήταν πολύ πιο διαδεδομένη παλιότερα για τους προαναφερόμενους λόγους. Για χιλιάδες χρόνια οι άνθρωποι, και ειδικά οι κάτοικοι της Μεσογείου, καλλιεργούσαν το φαγητό τους με άνυδρες τεχνικές. Επομένως τα φυτά είναι περισσότερο συνηθισμένα σε αυτόν τον τρόπο καλλιέργειας παρά στην πολύ πρόσφατη κατάχρηση του νερού, που έχει ως επακόλουθο τη μεγάλη ευπάθεια των φυτών στην ξηρασία.

Για την άνυδρη καλλιέργεια πρέπει πρώτα-πρώτα να διαλέξουμε ένα κομμάτι γης που είναι γόνιμο, αφράτο, με καλή απορρόφηση νερού. Θα χρειαστεί να το προετοιμάσουμε από τις αρχές του φθινόπωρου. Θα πρέπει, δηλαδή, να το οργώσουμε σε βάθος 40-50 εκ. ώστε να απορροφήσει καλύτερα το νερό από τις βροχές. Θα χρειαστεί να το οργώσουμε ακόμα μια φορά τον Ιανουάριο ώστε να ανακατέψουμε το χώμα που έχει κάτσει. Αρχές της άνοιξης θα χρειαστεί να κόψουμε όλα τα αγριόχορτα τα οποία θα αφήσουμε στο σημείο που τα κόψαμε για να λειτουργήσουν ως λίπασμα αλλά και ως εδαφοκάλυψη από τα επόμενα ζιζάνια.

Για μεγαλύτερη παραγωγή θα σκεπάσουμε τα χόρτα με κοπριά ή κομπόστ. Όταν έχουν τελειώσει οι πολλές βροχές, θα πρέπει να πατήσουμε καλά το χώμα μας με ένα βαρίδι για να κλείσουν οι επιφανειακοί πόροι του χώματος και έτσι να φυλακίσουμε το νερό αποφεύγοντας την εξάτμισή του από το χώμα. Τέλη Απριλίου θα χρειαστεί να σκάψουμε λάκκους σε αποστάσεις ενός μέτρου μεταξύ τους με βάθος 20 εκ. και θα σπείρουμε στο κέντρο του κάθε λάκκου 2-3 σπόρια. Το χώμα που θα αφαιρέσουμε, θα το τοποθετήσουμε στη δυτική πλευρά του κάθε λάκκου σε σχήμα λόφου ώστε να προστατεύει τα φυτάκια από τον έντονο ήλιο αλλά και τον άνεμο. Ακόμα καλύτερα είναι να έχουμε ξεκινήσει τη σπορά προστατευμένα και να τα φυτέψουμε ως έτοιμα φυτά, επειδή είναι πιο ευαίσθητα στην ξηρασία κατά τη σπορά.

Θα χρειαστεί όμως να τα σκληραγωγήσουμε πριν τα φυτέψουμε ώστε να μην αγχωθούν με την απότομη αλλαγή. Προτιμότερο είναι να τα φυτέψουμε λίγο πριν δύσει ο ήλιος και όταν δεν έχει δυνατό αέρα. Όταν τα φυτά μας έχουν βγει κατά 10 εκ. από την επιφάνεια του χώματος (δηλαδή έχουν μεγαλώσει 30 εκ. στο σύνολο), θα αφαιρέσουμε τα πιο αδύναμα φυτά κρατώντας το πιο δυνατό από κάθε θέση. Στη συνέχεια θα ξανατοποθετήσουμε το χώμα που είχαμε αφαιρέσει από κάθε λάκκο και θα το πατήσουμε καλά, ώστε να κλείσουν όλοι οι πόροι προσέχοντας πάντα να μη πληγώσουμε τα φυτά μας. Στην συνέχεια θα αφαιρέσουμε όλα τα ζιζάνια και θα τα σκεπάσουμε πάνω από τις ρίζες των φυτών καθώς προσθέτουμε και άχυρο για καλύτερη ακόμα εδαφοκάλυψη. Η μόνη εργασία από εδώ και πέρα είναι η προστασία των καρπών με κλαδιά από γειτονικά δέντρα ή θάμνων από τους καύσωνες, καθώς και η συλλογή τους όταν είναι έτοιμα.

Το σημαντικότερο για πετυχημένη παραγωγή είναι να διαλέξουμε παραδοσιακές ποικιλίες, οι οποίες είναι μαθημένες στις ξερικές συνθήκες, όπως για παράδειγμα η ξερική ντομάτα της Σαντορίνης.  Τα πράγματα θα είναι πιο ευοίωνα αν τα σπόρια κατάγονται από φυτά που καλλιεργήθηκαν άνυδρα, γιατί τότε θα είναι περισσότερο συνηθισμένα. Διαφορετικά θα χρειαστεί να τα εκπαιδεύσουμε στην ξηρασία διαλέγοντας σπόρους από τα φυτά που άντεξαν περισσότερο για την επόμενη χρονιά.

Ωστόσο υπάρχουν ακόμα και σήμερα αρκετοί άνυδροι καλλιεργητές που, παρά τη σύγχρονη μόδα, έμειναν κόντρα στο ρεύμα. Μένοντας πιστοί στις παραδόσεις είτε λόγω συνθηκών (υπάρχουν ακόμα μέρη που δεν φτάνει το υδρευτικό δίκτυο) είτε γιατί εμπιστεύονται τον φτωχό σε παραγωγή άνυδρο καρπό, αλλά πολύ πλούσιο σε άρωμα, γεύση και σε θρεπτικά ιχνοστοιχεία, σε σύγκριση με τα ποτισμένα φυτά. Επίσης οι άνυδρες καλλιέργειες αντιμετωπίζουν λιγότερες παθήσεις σε σχέση με την κλασική καλλιέργεια διότι η ξηρασία εμποδίζει την υπερβολική ανάπτυξη σε μύκητες και έντομα επομένως έτσι αποφεύγουμε και τα φυτοφάρμακα.