Bostanistas.gr : Ιστορίες για να τρεφόμαστε διαφορετικά

Στο Κίεβο, την πρωτεύουσα της Ουκρανίας, τα διακοσμημένα πασχαλινά αυγά έχουν την τιμητική τους τις ημέρες του Πάσχα. Το Pysanka Festival, που γίνεται κάθε χρόνο στην πλατεία μπροστά από την αρχαιότερη ορθόδοξη εκκλησία της Αγίας Σοφίας, είναι μια γιγάντια έκθεση παραδοσιακών παλιών και νέων δημιουργιών πάνω σε αδειασμένα αυγά κότας ή χήνας. Στη φετινή έκθεση, που εγκαινιάστηκε την Κυριακή των Βαΐων και θα διαρκέσει μέχρι τη Δευτέρα 9 Μαΐου, οι συμμετοχές έχουν ξεπεράσει μάλιστα κάθε προηγούμενο, αφού εκτίθενται συνολικά 374 αυγά. Παράλληλα γίνεται και μια φαντασμαγορική έκθεση με υπερμεγέθη αυγά στολισμένα από γνωστούς και άγνωστους δημιουργούς, με ευφάνταστες τεχνικές και τεχνοτροπίες ζωγραφικής και όχι μόνον, που αντλεί την έμπνευσή της από την ιστορία τη διακόσμησης των αυγών διαμέσου των αιώνων.

Ρωμαίοι τα χρησιμοποιούσαν βαμμένα σε ιεροτελεστίες. Κανείς δεν ξέρει ποιος αντέγραψε ποιον και πότε τα κόκκινα αυγά έγιναν όχι μόνο θρησκευτικό αλλά και το κατεξοχήν σύμβολο του Πάσχα. Το αυγό παίρνει νέες ερμηνείες, το κέλυφος θυμίζει τον τάφο του Χριστού και την ελπίδα για αιώνια ζωή, την Ανάσταση και τη μαγική ανανέωση. Υπάρχουν πολλές παραδόσεις που προσπαθούν να δώσουν ερμηνείες μέσα από ανθρώπινα περιστατικά και πιθανώς ιστορικά γεγονότα με υπερβατική σημασία. Το κόκκινο θυμίζει το αίμα του Χριστού, αλλά τα αυγά βάφονται και σε άλλα χρώματα. Το πρώτο αυγό που βάφεται λέγεται της Παναγίας, μπαίνει δίπλα στην εικόνα της και αποκτά ιαματικές και προφυλακτικές ικανότητες.

Ως σύμβολο ελπίδας και αναγέννησης, συντροφεύει τον νεκρό στο άγνωστο ταξίδι του. Διακοσμημένα αυγά βρέθηκαν σε τάφους στην Άνω Αίγυπτο, τη Μεσοποταμία, την Πολωνία, την Ουκρανία και τη Γερμανία το 320 μ.Χ. Η Μεγάλη Πέμπτη κατά τον Μεσαίωνα ορίζεται ως η ημέρα των οφειλών και τα χρέη πληρώνονται ακόμα και με κόκκινα αυγά. Οι Έλληνες αλλά και η Ορθοδοξία υιοθετούν διάφορες ερμηνείες και δοξασίες, τόσο για τα αυγά όσο και για τα κόκκινα αυγά του Πάσχα, με απλούστερο το πανηγυρικό έθιμο του τσουγκρίσματος.

Το αυγό αποτελούσε πάντα ένα μυστήριο, που προκαλούσε στους ανθρώπους σκέψεις για την δημιουργία του σύμπαντος, τον κύκλο της ζωής, την ιερότητα της γονιμοποίησης, τους συμβολισμούς του ήλιου, την πηγή ζωής. Το γονιμοποιημένο αυγό στις μυθολογίες όλων των λαών της γης, λειτουργούσε και λειτουργεί συμβολικά, γονιμοποιεί, προστατεύει, χαρίζει καλοτυχία, ανανεώνει, εξαγνίζει, γιατρεύει αλλά και δαιμονίζει, μαγεύει και κρατάει έναν πρωτεύοντα ρόλο σε όλες τις μυθολογίες, τις κοσμογονικές θεωρίες και τις θρησκείες των λαών.

Το αυγό δεν έμεινε μόνο ως σύμβολο στις εθιμολατρευτικές δοξασίες, ισχυροποίησε την δύναμή του με το κόκκινο χρώμα, ζωγραφίστηκε, κατασκευάστηκε από ξύλο, μάρμαρο, μέταλλο, άργιλο, γυαλί, χρυσό, διακοσμήθηκε με πολύτιμους λίθους εμπνέοντας τεχνίτες και καλλιτέχνες. Γίνεται εκτός από φορέας πολιτισμού και αντικείμενο τέχνης, διακόσμησης, θαυμασμού, επίδειξης. Πλούσια διακόσμηση βρίσκουμε σε όλες τις βαλκανικές χώρες, στις ορθόδοξες βόρειες χώρες, στην Πολωνία, στη Γερμανία και ιδιαίτερα στην Ουκρανία. 

Στο ουκρανικό «γραμμένο αυγό» Pysanka, αυτό με τα γραμμικά σχέδια, τις παράλληλες γραμμές, τους σταυρούς, τις καμπύλες, τα άνθη, τα φυτά, τα πουλιά, τους ήλιους, τα ανθρωπόμορφα και ζωόμορφα σχέδια, που έχει την τιμητική του τα τελευταία χρόνια στο Κίεβο, ανακαλύπτουμε ένα αρχέγονο αλλά και οικείο μας σύμπαν, με μια ιδιαίτερη τεχνική με λιωμένο κερί σε ειδικό στυλό. Η φαντασία και το ταλέντο αφήνονται να δημιουργήσουν εμπνεόμενες από το σχήμα του αυγού. Η αρχαία σοφία, η γνώση και η κληρονομιά γίνονται κώδικας διακόσμησης, άλλη γλώσσα, μια γραφή που λυτρώνει από την τυραννία των λέξεων και απελευθερώνει την γόνιμη φαντασία της μη αντιληπτής επικοινωνίας. Ιερά παγκόσμια σύμβολα αποτυπώνονται παραδοσιακά από εκατοντάδες κυρίως γυναίκες και παιδιά, με κερί, εγχάραξη, μπατίκ, απλό χρώμα από κρεμμυδόφυλλα, με την βοήθεια πατάτας, με επικολλημένες χάντρες ή αποξηραμένα άνθη, με πυρογραφία, με στίχους για τους συγκεκριμένους εκλεκτούς αποδέκτες, με ευχές, με προσευχές.

Φορτισμένη με την έννοια της υπόσχεσης για μια νέα ζωή και όχι μόνο, η αισθητική της διακόσμησης των πασχαλινών αυγών αποκαλύπτει και επικοινωνεί, προσφέρει χαρά. Την επόμενη φορά, λοιπόν, που θα τσουγκρίσετε αυγά, σκεφτείτε τις προεκτάσεις τους.